راهبردسنجی چالش‌ها و فرصت‌های استان کردستان در دفاع از سرزمین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی دانشگاه مالک اشتر

2 دانشجوی دکتری در جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید بهشتی تهران

چکیده

یکی از مباحث محوری در حوزۀ جغرافیای نظامی، قابلیت دفاع از سرزمین و حفظ تمامیت ارضی کشور در زمان بروز بحران یا جنگ است. تاریخ کشور نشان می‌دهد که همواره باید شرایط دفاعی کشور را رصد کرد و در مقابل بحران‌های منطقه‌ای و جهانی آمادگی دفاع از خاک کشور را داشت. استان کردستان از جمله مناطقی است که در طول چهل سال گذشته دستخوش بحران‌های مختلفی بوده است و احزاب و گروهک‌های تروریستی ضد انقلاب اسلامی سعی کرده‌اند با شیوه‌های مختلفی از جمله جنگ نرم، حملات چریکی، اختلاف‌افکنی بین طوایف کردزبان و سایر موارد این استان را به منطقه‌ای پرتنش تبدیل نمایند. در این راستا، این پژوهش با هدف شناسایی مهمترین چالش‌ها و فرصت‌های استان کردستان درصدد ارائه راهبردهای مقتضی است تا با طبقه‌بندی آنها، از چالش‌های منطقه در حوزه دفاعی- امنیتی کاسته شود. روش پژوهش توصیفی-تحلیلی و از لحاظ هدف کاربردی-توسعه‌ای می‌باشد. داده‌ها به‌صورت کتابخانه‌ای (اسناد و مدارک) گردآوری شده است. یافته‌های پژوهش بر اساس SWOT و QSPM حاکی از آن است که استان کردستان دارای موقعیتی تهاجمی است. موقعیت تهاجمی به معنای وضعیت مطلوب منطقه و تسلط نقاط قوت و فرصت بر چالش‌های آن است؛ یعنی می‌توان با استفاده از قابلیت‌های فراوان استان کردستان چالش‌های موجود را برطرف کرد. در انتهای این پژوهش، راهبردها و راهکارهایی بر مبنای وضعیت موجود منطقه برای از بین بردن چالش‌های کنونی ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


ازغندی، علیرضا (1384) جنگ و صلح؛ بررسی مسائل نظامی و استراتژیک معاصر، تهران: انتشارات سمت
ازغندی، علیرضا، روشندل، جلیل (1374)، مسائل نظامی و استراتژیک معاصر، تهران: انتشارات سمت
امینیان، بهادر (1374) عناصر سازندۀ تفکر نظامی نوین، فصلنامه سیاست دفاعی، شماره 10 و 11
آرشیو مرکز اسناد انقلاب اسلامی، کد 691، تحلیل وقایع
آقایی، پرویز (1395) ارزیابی پتانسیل‌های استان کردستان در دفاع از سرزمین با تبیین ژئوپلیتیکی کردستان عراق، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح
بهرام‌آبادی، بهروز و یمانی، مجتبی (1390)، بررسی شاخص‌های ژئومورفولوژیکی مناطق خشک و تأثیر آن در مکان‌یابی منطقه دفاع عامل و غیر عامل یگان‌های نظامی، فصلنامه مدیریت نظامی، 11 (44)، 68-47
پورموسوی، سیدموسی (1386)، ملاحظات دفاعی-امنیتی در آمایش سرزمین جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه راهبرد دفاعی، 5 (15)، 23-1
جلایی‌پور: حمیدرضا (1372) کردستان، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه
خلیلی، رضا (1391) تحول تاریخی-گفتمانی مفهوم استراتژی، فصلنامه مطالعات راهبردی، 15(58)، 142-109
دانشنامه جهان اسلام (1393) اصطلاح فقهی و حقوقی دفاع، انتشارات بنیاد دایرۀ‌المعارف اسلامی، جلد 17
ریتزر، جورج (1374) نظریه جامعه‌شناسی در دوران معاصر، محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی
سایت استانداری کردستان (www.ostan-kd.ir)
سایت مرکز آمار ایران (www.amar.org.ir)
سی‌رایت، میلز (1360) بینش جامعه‌شناختی: نقدی بر جامعه‌شناسی آمریکایی، عبدالمعبود انصاری، تهران: انتشارات نی
موسوی خمینی، روح الله، صحیفۀ نور، جلد 12 تا 20، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره)
صفوی، سید یحیی (1384) مقدمه‌ای بر جغرافیای نظامی ایران، جلد اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین(ع)
طحانی، غلامرضا (1393) بررسی نقش آمایش سرزمینی در امنیت جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علوم و فنون نظامی، 10 (27)، 48-29
عباسی، علی و جعفری، رضا (1390) تبیین وجوه راهبردی، تاکتیکی و عملیاتی فرماندهی حضرت امام خمینی(ره) در جنگ تحمیلی، فصلنامه مدیریت نظامی، 11(42)، 42-11
علی‌پور، عباس؛ هاشمی، مصطفی؛ فرهادی‌خواه، حسین (1395) بررسی ملاحظات سیاسی- امنیتی- دفاعی آمایش سرزمین با استفاده از مدل SWOT (مطالعۀ موردی: استان کهگیلویه و بویراحمد)، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، 4 (16)، 28-1
عنایت، حمید (1355) فلسفۀ هگل، تهران: سازمان کتاب‌های جیبی
عنایت، حمید (1363) سیری در اندیشۀ سیاسی عرب، تهران: انتشارات امیرکبیر
فرجی‌مولایی، امین؛ علیوردیلو، هادی؛ حسینی امینی، حسن (1394) آمایش دفاعی سرزمین از منظر پدافند غیرعامل، فصلنامه جغرافیا، 13 (45)، 274-247
فولادی، بهروز (1395) بررسی راهبردهای ایران در برابر استراتژی آمریکا در منطقه خلیج فارس در دهه 90 میلادی، تحقیقات جدید در علوم انسانی، 2 (4)، 66-48
قرآن کریم
قربانی، قدرت الله (1382) تأملی فلسفی در علل آغاز جنگ ایران و عراق، فصلنامه نگین ایران، 2(5)، 28-16
ملیک، مهان (1384) سیر تکامل تفکر استراتژیک، تهران: دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
نراقی، احسان (1347) علوم اجتماعی و سیر تکوینی آن، جلد دوم، تهران
نیکسون، ریچارد (1999) پیروزی بدون جنگ، ترجمۀ فریدون دولتشاهی، تهران: انتشارات اطلاعات
ورعی، سیدجواد (1382) مبانی فقهی دفاع از سرزمین‌های اسلامی، فصلنامه حکومت اسلامی، 8 (2)، 71-42
Ayto, J. (1990). Dictionary of word origins. New York: Arcade Publishing.
Horwath, R. (2006). The origin of strategy. Retrieved from http://www.strategyskill.com/ Articles_Samples/origin_strategy.pdf
Ishizu, Tomoyuki. (2011). Total War and Social Changes: With a Focus on Arthur Marwick’s Perspective on War. Retrieved from http://www.nids.go.jp/english/event/forum/pdf/2011/09.pdf
Kaldor, Mary., (2013). In Defence of New Wars. Stability: International Journal of Security and Development. 2(1), pp 1-16., DOI: http://doi.org/10.5334/sta.at
Lieber, Keir (2009), War, Peace, and International Political Realism, University of Notre Dame Press, 352 pages
Marwick, A. (1988). Total War and Social Change. London: Palgrave Macmillan
Murray, W., & Grimsley, M. (1994). Introduction: On strategy. In W. M. Williamson, M. Knox, & A. Bernstein (Eds.), The making of strategy: Rulers, states, and war (pp.1-23). Cambridge, UK: Cambridge University Press.
Nyakabwa, K. (2009). Armed Conflict, Displacement, Gender based violence in Africa and Anomie The case of Darfur. In M. Ndulo & M. Grieco (Eds.), Power, Gender and Social Change in Africa. (pp. 327-340). Newcastle: Cambridge University
Strachan, H. (2005). The lost meaning of strategy. Survival, 47 (3), 33-54.