ارزیابی و پهنه‌بندی آب ‌و هواشناسی نظامی استان سیستان و بلوچستان بر اساس شاخص‌های PET و MCI

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار اقلیم شناسی ، دانشگاه افسری امام علی (ع) نویسنده مسئول: Hanafi772@gmail.com

چکیده

آب‌وهوا یکی از مهمترین عوامل جغرافیایی تأثیرگذار بر امور دفاعی و نظامی است که طراحان حوزة دفاعی و نظامی در انتخاب دکترین‌ها، تاکتیک‌ها و حتی در انتخاب نوع نیروهای نظامی، تجهیزات نظامی، البسه، آماد، تعمیر و نگهداری، ساخت تأسیسات باید همواره مدنظر قرار دهند. یکی از دغدغه‌های فرماندهان راهبردی برای برنامه‌ریزی درازمدت، آگاهی از تقویم اقلیم نظامی مناطق مختلف است. در این پژوهش به‌منظور ارزیابی و پهنه‌بندی شرایط اقلیمی استان سیستان و بلوچستان از نظر فعالیت‌های نظامی، تمامی ایستگاه‌های سینوپتیک موجود در منطقه مطالعه شد. از بین آن‌ها، هفت ایستگاه، که دارای دورة آماری بالای 30 سال بودند، انتخاب و داده‌های اقلیمی مربوط به پارامترهای دما، رطوبت نسبی، سرعت و جهت باد، ابرناکی، میدان دید، بارش باران و برف در دورة روزانه و ماهانه از سازمان هواشناسی دریافت گردید. سپس آستانه‌های عناصر اقلیمی تأثیرگذار در عملیات نظامی تعیین و احتمالات وقوع پارامترهای تأثیرگذار بر عملیات نظامی محاسبه گردید. در ادامه با استفاده از روش دمای معادل فیزیولوژیک آسایش اقلیمی و تنش‌های سرمایی و گرمایی تأثیرگذار بر نیروهای نظامی در طول ماه‌های مختلف سال ارزیابی گردید. همچنین بر اساس شاخص اقلیم نظامی، وضعیت منطقه ازلحاظ میزان مطلوبیت شرایط اقلیمی برای انجام عملیات‌ مختلف نظامی در طول سال مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که مطلوبیت اقلیم نظامی در منطقة جنوب شرق کشور در ماه‌های گرم سال و فصل تابستان، نسبت به ماه‌های سرد و معتدل سال پایین است؛ به‌گونه‌ای که کمترین میزان مطلوبیت برای عملیات‌ نظامی در سطح منطقه مربوط به ماه‌های تیر و مرداد می‌باشد. در بین ایستگاه‌های استان نیز کمترین مطلوبیت اقلیم نظامی مربوط به منطقه زابل و زهک است که تحت تأثیر بادهای 120 روزه سیستان قرار می‌گیرند. همچنین بیشترین مطلوبیت اقلیم نظامی در سطح استان مربوط به ماه‌های آبان، مهر و اسفند است. در بین ایستگاه‌های استان نیز ایستگاه‌های چابهار و سراوان در این ماه‌ها از مطلوبیت اقلیم دفاعی بیشتری نسبت به بقیه برخوردار می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


اخباری، محمد؛ نامی، محمدحسن (1388). جغرافیای مرز با تأکید بر مرزهای ایران، انتشارات سازمان جغرافیای نیروهای مسلح، تهران.
احمدی، محمود (1385). بررسی و مطالعه شرایط اقلیمی مناسب برای پایگاه‌های نظامی ایران، رساله دکتری اقلیم‌شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
احمدی، محمود؛ علیجانی، بهلول (1386). تحلیل فضایی نقش اقلیم بر تجهیزات و ادوات نظامی در ایران، فصلنامه سرزمین، سال چهارم، شماره 13، صص 27 تا 40.
افروشه، رضا؛ سعیدی، علی؛ مختاری، داود (1391). نقش عناصر آب‌وهوایی بر فعالیت نیروهای نظامی استان آذربایجان شرقی با استفاده از شاخص دمای فیزیولوژی (PET)، پنجمین کنگره بین‌المللی جغرافیدانان جهان اسلام، تبریز.
ارشقی، ع، (1367). تئوری و مسائل احتمالات، ترجمه، انتشارات نی، صص 228-225.
بهرام آبادی، بهروز؛ عبادی‌نژاد، سید علی (1395). مکان یابی پاسگاه‌های مرزی و تعیین مناطق مستعد نفوذ با استفاده از سیستم استنتاج فازی ( مطالعه موردی: محدوده نوار مرزی شهرستان نهبندان)، فصلنامه مدیریت نظامی، دوره 16، شماره 63، صص 92-63.
پاینده، نصرالله (1384). پهنه‌بندی دمای مؤثر در سطح کشور با تأکید بر جغرافیای نظامی، رساله دکتری دانشگاه اصفهان.
پاینده، نصرالله؛ زکی، غلامرضا (1383). محاسبه دمای مؤثر با طراحی نرم‌افزار سلامت، پژوهش‌های جغرافیایی دانشگاه تهران.
حنفی، علی؛ خوشحال دستجردی، جواد (1393). ارزیابی و پهنه‌بندی تقویم اقلیم نظامی مناطق مرزی همجوار با کشور عراق، فصلنامه مدیریت نظامی، سال چهارم، شماره 54، صص 178-155.
حنفی، علی؛ اصانلو، علی و امینی، داود (1393). مطالعه تقویم آسایش اقلیمی فعالیت یگان‌های نظامی و انتظامی (مطالعه موردی: استان هرمزگان)، فصلنامه علوم و فنون مرزی، سال پنجم، شماره 1، صص 28-7.
حنفی، علی؛ خوشحال دستجردی، جواد (1394). ارزیابی نقش عناصر اقلیمی در فعالیت نیروهای نظامی با استفاده از شاخص دمای فیزیولوژیک در استان آذربایجان غربی، فصلنامه پژوهش‌های مدیریت و فرماندهی نظامی، سال سیزدهم، شماره 44، صص 20-1.
حنفی، علی؛ فخری، سیروس (1393). تحلیل شاخص‌های اقلیم دفاعی در نیمه غربی ایران، فصلنامه علوم و فنون نظامی، سال دهم، شماره 29، صص 46-25.
حنفی، علی (1394). آب‌وهواشناسی نظامی، انتشارات دافوس آجا، چاپ اول.
حنفی، علی؛ خوشحال دستجردی، جواد؛ علیجانی، بهلول و فخری، سیروس (1393) ارزیابی و پهنه‌بندی وضعیت اقلیم دفاعی نیمه غربی کشور با استفاده از شاخص اقلیم دفاعی، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، شماره 6 دوره دوم، صص 56-27.
حنفی، علی؛ موسوی، میرنجف (1392). مکان‌یابی مراکز حسّاس و مهم نظامی در مناطق مرزی ایران و ترکیه با توجه به شاخص‌های هیدروژئومورفوکلیمایی با رویکرد پدافند غیرعامل، فصلنامه مدیریت نظامی، دوره 13، شماره 51، صص 72-45.
شمس‌آبادی، حسین (1375). کاربردهای نظامی اقلیم و ژئومورفولوژی محور نفوذی خانقین –قصرشیرین کرمانشاه، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید بهشتی تهران.
علیجانی، بهلول؛ کاویانی، محمدرضا (1371). مبانی آب‌وهوا شناسی، تهران، انتشارات سمت.
علیجانی، بهلول (1367)، آب‌وهوا و برنامه‌ریزی فعالیت‌های نظامی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ص 118- 96.
کالینز، جان، ام (1384). جغرافیایی نظامی (جغرافیای طبیعی) ترجمه: آهنی، محمدرضا، محسنی، بهرام، انتشارات دانشگاه امام حسین (ع).
علیجانی، بهلول (1367). آب‌وهوا و برنامه‌ریزی فعالیت‌های نظامی، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، ص 118- 96.
Callins, JM, 1998, Military Geography for Professionals and the Public. National Defense University Prss Washington, d, c.
Galloway Gerald E. 2004, studies in military Geography and Geology. U.S. military.Acodemy.west point. New York.
Jacquelyn Crook, 2009, Climate analysis and long range forecasting of dust storms in Iraq, Msc thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California.
Montgomery, Christi S, 2008, Climate variations in tropical West African rainfall and the implications for military planners, Msc thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California.
Mark R. LaJoie, 2006, the impacts of climate variations on military operations in the Horn of Africa, Msc thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California.
Sarah M.Moss, 2007, Long- Range operational Military Forecasts for Afghanistan, Msc thesis, Naval Postgraduate School, Monterey, California