تبیینِ نظام‌مندِ اندیشه‌ی دفاعی مقام معظم فرماندهی کل قوا (حفظ‌الله تعالی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی، دانشگاه افسری امام علی(ع)، تهران، ایران، (* نویسندۀ مسئول)؛ Hmahdian58@gmail.com

2 دکتری ارتباطات بین‌الملل، دانشگاه افسری امام علی(ع)، تهران، ایران؛ jalaltorkashvand56@yahoo.com

10.22034/iamu.2021.520550.2500

چکیده

دفاع همواره یکی از دغدغه‌های اصلی هر نظام سیاسی است. چراکه با امنیت ملی و بقاء کشور پیوند خورده است. دفاع کشور و تأمین امنیت ملی نیازمند چارچوب خاصی جهت این مهم است. دیدگاه‌ها و اندیشه‌های صاحب‌نظران و رهبران یک کشور می‌تواند نقشۀ راهی را در جهت تحقق اهداف مورد اشاره ترسیم نماید. این پژوهش، اندیشه‌های مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در خصوص شیوۀ دفاع در نظام ج.ا.ایران را در قالب الگویی ارائه نموده است. پژوهش حاضر از نظر فایده و هدف از نوع تحقیقات کاربردی، از نظر رویکرد از نوع کیفی بر پایه پارادایم تفسیری و از نظر ماهیت و نوع مطالعه از نوع اکتشافی است. روش تحقیق این پژوهش «داده بنیاد» است، که بر اساس آن و در راستای اهداف پژوهش به صورتی هدفمند و نظام‌مند به‌گونه‌ای که بتوان عصاره‌ی بینش فرماندهی معظم کل قوا درزمینۀ دفاع را استخراج، مفهوم‌سازی، مقوله‌سازی و سپس مدل‌پردازی نمود، مورد بررسی و تحلیل قرارگرفته است. در همین راستا، در مرحله اول، تعداد 580 گزاره در قالب 245 مفهوم استخراج شد. در مرحله دوم 9 مقوله اصلی (عرصه دفاع، آمادگی دفاع، عناصر دفاع، مسئله دفاع، محیط دفاع، الگوی دفاع، مسئولیت دفاع، راهبردهای دفاع و ضرورت دفاع) دسته‌بندی و احصاء گردیدند. در مرحله سوم مدل نظام‌مند از اندیشه‌ی دفاعی فرمانده معظم کل قوا جهت تدوین دکترین و استراتژی‌های نظامی کشور در راستای ایجاد بازدارندگی مؤثر ترسیم و ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها


امام خامنه‌ای (مدظله‌العالی) (سید علی)، بیانات از سال‌های 1368 الی 1399. قابل‌دسترسی در:
www. Khamenei.ir
بوزان، باری و دیگران (1386) "چارچوبی تازه برای تحلیل امنیّت" ، ترجمه: علیرضا طیب، تهران، پژوهشکده مطالعات راهبردی.  
جعفری، سید اصغر،متقی،ابراهیم،حسین خانی، نورالله،قربانی،سعید،لطفی مرزناکی،رحمان (1395) "درآمدی بر دفاع در اندیشه امام خامنه‌ای (مدظله العالی("،تهران: انتشارات دفاع.
جمشیدی، محمد حسین(1383)،مبانی و تاریخ اندیشه نظامی در جهان، تهران: سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ایران (دوره عالی جنگ).
دهخدا، علی‌اکبر (1375)، " لغت‌نامه دهخدا"، جلد اول، تهران: انتشارات امیرکبیر.
ربیعی، علی(1387)، مقدّمه‌ای بر امنیّت ملّی در جهان سوم، تهران، انتشارات وزارت امور خارجه.
رشید زاده، فتح‌الله (1393) " تبیین فرازهای از اندیشه‌های نظامی_ دفاعی فرماندهی معظم کل قوا"، تهران: انتشارات دانشگاه امام علی (ع).
رشید، غلامعلی، حیدری،کیومرث، کبیری، ابوالحسن، مهدوی، علی،سعادت ارکان نجد، محمود(1396)" تدوین راهبردهای نظامی دفاع همه جانبه در برابر جنگ احتمالی آینده"، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک، سال پانزدهم، شماره 70.
سبحانی فر،محمدجواد، نوروزی، روح‌الله (1391) " از تهاجم فرهنگی تا جنگ نرم و راه‌کارهای مقابله با آن از منظر مقام معظم رهبری"، فصلنامه پاسداری فرهنگی انقلاب اسلامی، شماره 5.
عمید، حمید(1372)"فرهنگ عمید"، تهران: امیرکبیر.
عبدالحسین زاده، شراره (1397) " نظم و آشوب: الگوی ایران در شکل‌دهی به نظم نوین منطقه‌ای و بین‌المللی"، تهران: انتشارات اندیشه‌سازان نور.
عصاریان نژاد، حسین (1391)" نقد برشی بر ادبیات غیربومی دفاع ملی،دفاع همه‌جانبه"، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
عبداله‌خانی، علی (1392)" نظریه‌های امنیت"، تهران: موسسه فرهنگی مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر.
عراقچی،سید عباس،محمدپور شاهکلائی،سعید،رحمانی، محمد علی(1399)"راهبردهای سیاسی دفاع همه جانبه در جنگ احتمالی آینده"، فصلنامه مطالعات دفاعی استراتژیک،سال هجدهم، شماره 79.
قاسمی،علی، بارین چهاربخش، ویکتور (1390) "ارزیابی حق دفاع مشروع در حقوق بین‌الملل معاصر"، فصلنامه دیدگاه‌های حقوقی،سال 7، شماره 2.
کوهکن باقری، علیرضا، باقری، سامیه (1394) "زمینه‌های شکل‌گیری گروه داعش در آسیای مرکزی"، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال 5، شماره3.
کیانی،سورنا (1397) " الگوی راهبردی دفاع همه جانبه از ممنظر قرآن کریم"، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی .
معین، محمد(1386)"فرهنگ معین"، تهران: انتشارات زرین.
مرادپیری، هادی(1395)"تبیین اصول و مؤلفه های الگوی دفاعی- امنیتی جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه اسلام (با تاکید بر نظرات و بیانات امام خامنه ای (مدظله العالی)"، سومین همایش تبیین اندیشه دفاعی امام خامنه ای (مدظله العالی) دانشگاه مالک اشتر.
مصطفی ، خراسانی، مهدی ، زکی پور( 1396) "بررسی اندیشه‌های دفاعی مقام معظم رهبری در خصوص نیروهای مسلح"، دومین کنفرانس بین‌المللی مطالعات اجتماعی فرهنگی و پژوهش دینی. 
مهدیان،حسین،یوسفوند، یعقوب(1395)" تبیین اندیشه امنیتی امام خامنه ای (حفظه الله) در حوزه جنگ نرم و نقش آن در استحکام قدرت درونی ج.ا.ا"، مطالعات قدرت نرم،سال اول، شماره2.
مهدیان، حسین(1391)"واکاوی مفهوم امنیت­ملی و سیر تحول در مفهوم آن"، ماهنامه خلیج فارس و امنیت، سال سیزدهم، اردیبهشت، شماره 129.
Mattis, Jim (2018), Summary of the 2018 National Defense Strategy: https://dod.defense.gov/Portals/1/Documents/pubs/2018-National-Defense-Strategy-Summary.pdf
MINDEF (2004), Factsheet - About Total Defense: https://www.nas.gov.sg/archivesonline/data/pdfdoc/MINDEF_20040207001_2/MINDEF_20040207003.pdf