ارزیابی شاخص های ژئومورفولوژی نظامی منطقه جاسک و تاثیر آن برپهنه بندی دفاع سرزمینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز (*نویسنده مسئول). S.hejazi@tabrizu.ac.ir

2 استاد ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز. Rezmogh@gmail.com

3 دانشجوی دکتری مخاطرات ژئومورفولوژی دانشگاه تبریز. Bahramabadi.B@Gmail.Com

10.22034/iamu.2022.537009.2626

چکیده

تاریخ جنگ‌ها نشان داده که ژئومورفولوژی از وسیع‌ترین تا کوچک‌ترین مقیاس سرزمینی در سطح استراتژیکی و تاکتیکی، رویکردی اثرگذار بر دفاع سرزمینی به دنبال دارد. عوامل محیطی از جمله ژئومورفولوژی اساساً این الگو را ایجاد می‌کنند که نیروهای نظامی باید بر اساس آن بیاندیشند، طرح‌ریزی نمایند و تصمیم بگیرند تا بهترین استراتژی را انتخاب و اجرا نمایند. هدف این تحقیق، ارزیابی شاخص‌های ژئومورفولوژی نظامی منطقه جاسک و تاثیر آنها بر پهنه‌بندی دفاع سرزمینی در آن منطقه است. در این راستا تعداد 15 عامل تاثیرگذار مورد بررسی، تجزیه و تحلیل قرار گرفت. برای دستیابی به اهداف تحقیق، 17 پرسشنامه تدوین و از نظر کارشناسان خبره در حوزه دفاعی و ژئومورفولوژیکی استفاده شد. برای وزن‌دهی عامل‌ها و تشکیل سوپر ماتریس‌ها از نرم افزار  Super Decision  و در ترسیم لایه‌ها و فازی‌سازی آنها از نرم افزار ARC GIS و مدل FANP استفاده شد. برای تهیه نقشه پهنه‌بندی ژئومورفولوژی دفاعی، پهنه‌بندی منطقه در 5 پهنه دفاعی از بسیار نامناسب تا بسیار مناسب تعریف شد. نتایج نشان داد؛ پهنه‌های مناسب و بسیار مناسب از شرق کوه مبارک در غرب منطقه تا لیردف و بیاهی در شرق آن، پهنه‌های مناسب و بسیار مناسب در امتداد ارتفاعات و مناطق کوهستانی به‌صورت منفرد و مجرا و مناطق بسیار نامناسب، نامناسب و نسبتا نامناسب در امتداد مسیل‌های طغیانی و سیلابی، مناطق هموار و سطوح عارضه‌دار با رخنمون‌های سنگی دیده می‌شود که فاقد هر گونه پوشش گیاهی می‌باشند و آسیب‌پذیری و افزایش دیدبانی دشمن را به دنبال دارد.

کلیدواژه‌ها


بهرام آبادی، بهروز (1400). ارزیابی توان‌ها و محدودیت‌های ژئومورفولوژیکی شرق تنگه هرمز در دفاع سرزمینی (بندرعباس تا بندر جاسک)، رساله دکتری، دانشگاه تبریز، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی محیطی، ص157.
پورزارع، مرتضی؛ سیف، عبدالله؛ سیاری، حبیب‌الله؛ فخری، سیروس (1397). ارزیابی شاخص‌های ژئومورفوکلیمایی بر مکان‌گزینی مراکزحیاتی، حساس و مهم با رویکرد دفاع-غیرعامل (مطالعه موردی: سواحل مکران ازجاسک تا خلیج گواتر)، پژوهش‌های ژئومورفولوژی کمی، سال هفتم،  شماره ۱ (پیاپی ۲۵)، 124 – 145.
سعیدی، علی؛ ترک لشکناری، ربیع (1392). ملاحظات دفاعی- امنیتی در آمایش شرق استان هرمزگان در سواحل شمال شرق تنگه هرمز، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی ـ امنیتی دانشگاه جامع امام حسین (ع)- سال دوم، شماره 3. صص 148 – 127.
فخری، سیروس (1391). ژئومورفولوژی زاگرس جنوب شرقی (شمال تنگه هرمز) و تأثیر آن بر دفاع غیرعامل از مراکز حیاتی، حساس و مهم (با تاکید بر مکان یابی)، رساله دکتری، استادان راهنما: دکتر ابراهیم مقیمی، دکتر مجتبی یمانی، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران.
مختاری کشکی، داود (1382). اهمیت مطالعات ژئومورفولوژیکی در طراحی نظامی، گزارش‌های و تحلیل‌های نظامی- راهبردی؛ سال چهارم؛ شماره 39. صص 22-36.
مرادی، عباس؛ بختیاری‌کیا، مسعود؛ دادی‌زاده، مرضیه (1397). طرح آمایش سرزمین استان هرمزگان (تحلیل وضعیت موجود استان)، مجری: معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه هرمزگان.
مقیمی، ابراهیم؛ بهرام‌آبادی، بهروز؛ داودی، اعظم (1391). بررسی تأثیر شاخص‌های ژئومورفولوژیکی نواحی خشک و بیابانی بر تحرکات و فعالیت‌های نیروهای نظامی (مطالعه موردی: دشت مسیله قم). فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات جغرافیایی مناطق خشک. سال دوم. شماره 8. صص 21-37.
Army Australia, (2014), Land Warfare Doctrine 1(The Fundamentals of Land Power), intranet.defence.gov.au/army web/sites/Doctrine-Online.
Caldwell, Douglas R.US, (2005). Studies in Military Geography and Geology. Geoperspectives.p7.
Eastler, T.E. (2004). Military use of underground terraini a brief historical perspective. In Studies in Military Geography and Geology, I). R. Caldwell, J. Ehlen, and R.S. Harmon, eds., Dordreclit, The Netherlands: Kluwer Academic Publishers, p21-37.
Faber, Peter, (2003), NATO Long-Term Defense Planning: Implications for the Future -Findings and Conclusions, NATO Defense College, Rome.
Gray. Colin S. (2008). Coping with Uncertainty: Dilemmas of Defense Planning, Comparative Strategy, p. 329.
Guth. Peter.L, (2016). Digital Elevation Models to Support Desert Warfare. McDonald, Eric V. Bullard Editors, Thomas: Military Geosciences and Desert Warfare Past Lessons and Modern Challenges, Springer.p 259-272.
Guth. Peter.L. (2011). Military Applied Geomorphological Mapping: Normandy Case Study. Developments in Earth Surface Processes, V15.P 577-588.
Ilyés, Zoltán. (2010), Military Activities: Warfare and Defence, Anthropogenic Geomorphology (A Guide to Man-Made Landforms). Springer Dordrecht Heidelberg London New York. P 217-233.
Kiersch, G A. and Underwood, J. R„ Jr. (1998), Geology and military operations, 1800-1960: An overview, in Underwood, J. R. Jr. and Guth, P. L. eds. Military Geology in War and Peace: Boulder, Colorado, Geological Society of America Reviews in Engineering Geology, v14. XIII.
Kranz, W., (1913), Militargeologie: Berlin, Kreigstech Zeitschrift, Officiere aller Waffen, v. 16, p. 464-471.
Mazarr, Michael J., Ley Best, Katharina., Laird, Burgess., Larson, Eric V., Linick, Michael E., Madden, Dan., (2019), The U.S. Department of Defense’s Planning Process Components and Challenges., Published by the RAND Corporation, Santa Monica, Calif.
Saaty L. Thomas, (2008), The Analytic network process dependence and feedback in decision making part 2 theory and validation examples, Available at: www.knu.edu.tw/.../The%20AHP%20and%20ANP%20Part%202%202004.doc, Access Date: 2010/9/17.
Tate, J. (2006). Terrain analysis for decision making. In: Mang, R. Ha¨usler, H. (Eds.), International Handbook Military Geography. Ministry of Defense, Vienna, pp. 321?333.
Wadman, Heidi, M. McNinch, Jesse, E. Foxgrover, Amy,(2014), Environmental metrics for assessing optimal littoral penetration points and beach staging locations: Amphibious training grounds, Onslow Beach, North Carolina, USA, in Harmon, R.S. Baker, S.E. and McDonald, E.V. eds. Military Geosciences in the Twenty-First Century: Geological Society of America Reviews in Engineering Geology, v21. XXII, p. 187-203.