تحلیلی بر عوامل جغرافیایی برترساز در منطقة عملیات (مطالعة موردی جنگ دوم قره‌باغ- 27 سپتامبر تا 1 نوامبر 2020م)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه جغرافیا، دانشگاه افسری امام علی (ع) ، ( *نویسنده مسئول)، davoodamini1357@gmail.com

10.22034/iamu.2022.538265.2640

چکیده

جنگ دوم قره‌باغ به عنوان اصلی‌ترین جنگ بین دو کشور مستقل در سال 2020 م بود. با اینکه مدت زمان جنگ فقط 44 روز بود، با این حال این جنگ درس‌های تازه‌ای در عرصة نبردهای کلاسیک و مدرن در صحنة عملیات برای فرماندهان و استراتژیست‌های نظامی آموخت. از آن‌جایی که روند اجرای جنگ تحت تأثیر استفادة عملیاتی از تکنولوژی و فناوری نوین در حوزة عملیات یگان‌های پهپادی بود، لیکن ابعاد تأثیرگذاری عوامل و شاخص‌های جغرافیایی صحنة عملیات در برتری یگان‌های درگیری تا حدودی نادیده انگاشته شد. این در حالی است که با بررسی ابعاد جنگ، شواهد و قرائن جدیدی از جایگاه و اهمیت شاخص‌های جغرافیایی منطقة درگیری در تعیین سرنوشت جنگ مشاهده شد. در این تحقیق، جنگ قره‌باغ به روش توصیفی- تحلیلی از طریق مطالعه میدانی با هدف تعیین ابعاد، عناصر و عوامل جغرافیایی که منجر به برتری در جبهه‌های مختلف جنگ گردید، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تحقیق بیانگر آن است که از بین عوامل جغرافیای طبیعی، شاخص‌ تسلط جمهوری آذربایجان بر آسمان منطقة عملیات در زمینگیر شدن ارتش ارمنستان با میانگین 41/4 و از بین عوامل جغرافیای انسانی، شاخص‌ تحول در صنعت دفاعی و بهکارگیری گسترده و هدفمند از پهپادهای شناسایی و رزمی از سوی ارتش جمهوری آذربایجان با میانگین 87/4 بیشترین تأثیرات را در برتری ارتش جمهوری آذربایجان داشته است.

کلیدواژه‌ها


اسماعیل‌زادة دوزال، رسول (1399)، نگاهی به قره‌باغ در تاریخ و فرهنگ ایران، منتشر شده در سایت: http://irdiplomacy.ir/fa/news/1998792/
امیراحمدیان، بهرام (1381)، جغرافیای کامل قفقاز، تهران: انتشارات سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
امینی، داود (1399)، جغرافیای نظامی- راهبردی جنگ قره‌باغ با تأکید بر نقش شبکه‌های ارتباطی زمینی منطقة قره‌باغ، ویژه‌نامة جغرافیای راهبردی مناقشات قره‌باغ با تأکید بر ملاحظات دفاعی امنیتی ج.ا.ایران، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
باقری‌افشردی، محمدحسین (1380)، ژئوپلیتیک قفقاز و سیاست خارجی ج.ا.ایران، تهران: انتشارات دانشکده فرماندهی و ستاد سپاه پاسداران.
تاجفر، رضا (1395)، جغرافیای نظامی کشورهای همجوار، تهران: نشر دانشگاه افسری امام علی(ع).
سردارنیا، صمد (1384)، قره‌باغ در گذرگاه تاریخ، تبریز؛ انتشارات ندای شمس.
سلطانف، ضیاء‌الدین (1384)، جنگ قره‌باغ، ترجمه؛ صمد سردارنیا، تبریز، انتشارات اختر.
قائم مقامی، سیّدعلی (1399)، ریشه‌های تاریخی عامل پیچیدگی بحران قره‌باغ، منتشر شده در سایت: https://www.irna.ir/news/84071151/
کالینز، جان ام (1384)، جغرافیای نظامی، جلد 1(جغرافیای طبیعی)، ترجمه محمدرضا آهنی و بهرام محسنی، تهران: دانشگاه امام حسین (ع)
مرادیان، محسن (1399)، ساختار و توانمندی نظامی آذربایجان و ارمنستان، ویژه‌نامة جغرافیای راهبردی مناقشات قره‌باغ با تأکید بر ملاحظات دفاعی امنیتی ج.ا.ایران، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
 
Bakhdassarian, Anoush. (2020), The History Behind the Violence in Nagorno-Karabakh, Published on: https://www.lawfareblog.com/.
Demourian, Avet. (2020), Armenia-Azerbaijan Border Fighting Escalates; 16 Killed, Washington Post, July 17. Hauer, “Armenia and Azerbaijan at War Again.
Gressel, Gustav. (2020), Military lessons from Nagorno-Karabakh: Reason for Europe to worry, Published on: https://ecfr.eu/article/.
Huseynov, Vasif. (2020), Azerbaijan, Turkey Hold Large-Scale Military Drills Amidst Escalation of T ensions with Armenia,” Eurasia Daily Monitor, August 14.
Kasapoglu, Can. (2020), Analysis - Five key military takeaways from Azerbaijani-Armenian war, Published on: https://www.aa.com.tr/en/analysis/.
Marks, Robert. J. (2020), The First War Using Modern Al-Based Weapons Is Here, Published; https://mindmatters.ai/2020/10.
Reuters. (2020), Turkish Arms Sales to Azerbaijan Surged Before Nagorno –Karabakh Fighting,”, October 14, 2020.
Salem, Ghada. (2019), The Education Of Military Geography: Between Military Sciences And Human Sciences (The Case Of The Lebanens Military Faculty), nternational Journal of Development and Economic Sustainability, Vol.7, No.1, pp. 49-65.
Sarukhanyan, Vahe. (2020), Armenia vs. Azerbaijan: Military Expenditures, Published on: https://hetq.am/en/article/123482.
Stronell, Alexander. (2021), Learning the lessons of Nagorno-Karabakh the Russian way, Published on: https://www.iiss.org/blogs/analysis/2021/03/.
Welt, Cory and Bowen, Andrew.S. (2021), Azerbaijan and Armenia: The NagornoKarabakh Conflict, Congressional Research Service, Published on: https://crsreports.congress.gov
woodward, Rachel. (2017), Military Geography, The International Encyclopedia of Geography, John Wiley & Sons, Ltd. Published 2017 by John Wiley & Sons, Ltd.