بررسی و تبیین فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح از منظر حضرت امام (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجو

10.22034/IAMU.2023.554775.2752

چکیده

فرهنگ سازمانی، مجموعه اصول،معیارها، عقاید و ارزشهای مشترک یک سازمان است که رفتار اعضای آن را هدایت می‌کند و نقش مهمی در رسیدن سازمان به اهداف خود دارد. در بین سازمان های مختلف یک کشور، سازمان های نظامی به جهت ماموریت حساس و مهم آنها در حفظ تمامیت ارضی و استقرار نظم و امنیت از نقش و جایگاه مهمتری برخوردار هستند. فرهنگ سازمانی نیروهای مسلح در کشورهای جهان مشتمل بر دو گونه معیارها، عقاید و  ارزش‌های مشترک جهانی و همچنین اصول، معیارها و شاخص های سطح ملی و محلی است که ریشه در ارزش های ملی، سرزمینی و محلی دارد. این پژوهش به دنبال بررسی و تبیین مهمترین مفاهیم ،شاخص ها و راهبردهای«فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران» از منظر حضرت امام(ره) و مبتنی بر متن صحیفه امام می باشد. روش پژوهش، روش تحلیل محتوای ترکیبی(کیفی وکمّی) است و با دو رویکرد قیاس و استقراء، متن صحیفه امام (ره) در دوران دفاع مقدس مورد بررسی و واکاوی قرار گرفته است.یافته های پژوهش نشان می دهد، از منظر حضرت امام(ره) در بین هفت مفهوم و شاخص فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح، به ترتیب سه مفهوم «هماهنگی، انسجام و پرهیز از تفرقه» با 34 فراوانی، مفهوم«وحدت فرماندهی و رعایت سلسله مراتب نظامی» با 27 فراوانی و مفهوم«حفظ نظم، انضباط و اطاعت پذیری» با 21 فراوانی در رتبه اول تا سوم قرار دارند. همچنین هفت مفهوم مورد نظر در قالب سه مقوله«خدا محوری»،«سازمان محوری» و «مردم محوری» قابل طرح است. در نهایت حضرت امام، در زمینه فرهنگ و رفتار سازمانی نیروهای مسلح ج.ا.ایران، دو راهبرد مشخص شامل«طرح شاخص های ویژه نیروهای مسلح ج.ا ایران» و «تاکید بر شاخص های مشترک نیروهای مسلح جهان» را مد نظر داشتند.از دیدگاه امام (ره) در راهبرد طرح شاخص های ویژه، معیارها و مفاهیمی چون «اعتقاد به اراده برتر الهی» و«روابطه حق و تکلیف بین فرماندهان و نیروهای تحت امر» جایگاه ویژه ای دارند.  

کلیدواژه‌ها


قران کریم
احمدی، محمد رضا،(1384)؛ عوامل موثر بر منزلت سازمانی نظامیان، مجله حصون،شماره 5.
احمدی زاده، محمد جواد، سید علی تبار، سید هادی، محمدیان، یدالله،(1396)؛تعیین شاخص های سلامت رفتار سازمانی در یک سازمان نظامی، مجله طب نظامی، دوره 19،شماره 4: 382-374.
اخوان کاظمی، مسعود، اکبری، سمیرا، تارا، علیرضا(1398)، تحلیل دیدگاههای امام خمینی نسبت به مداخله نظامیان در رقابتهای سیاسی، فصلنامه علمی- پژوهشی پژوهشنامه انقلاب اسلامی، سال نهم، شماره31، تابستان 1398، صص206-189.
 استراس، آنسلم ، کوربین جولیت‌ام(1391)، اصول روش تحقیق کیفی: نظریه مبنایی، رویه‌ها و شیوه‌ها، ترجمه بیوک محمدی، تهران: پژوهشگاه مطالعات علوم انسانی و فرهنگی.
ایمان، محمد تقی(1394)، روش شناسی تحقیقات کیفی، قم: پژوهشکده حوزه و دانشگاه.
بلیکی، نورمن،(1384)، طراحی پژوهش های اجتماعی،ترحمه حسین چاوشیان، تهران: نشر نی
تبریزی، علیرضا،(1393)، روش تحقیق کیفی در مکاتب تفسیری، تهران: اطلاعات
تسلیمی کار، بهروز(1394)، تاثیر وحدت فرماندهی در ارتقاء توان رزمی پدافند هوایی کشور جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه علوم  و فنون نظامی، سال یازدهم، شماره 34، صص 94-75.
تهامی، سید مجتبی(1386)، امنیت ملی، داکترین، سیاستهای دفاعی و امنیتی. جلد اول، تهران: سازمان فرهنگی و عقیدتی ارتش.
حافظ نیا، محمد رضا،(1396)، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. تهران: سمت
خمینی، روح الله(1370)،صحیفه امام، مجموعه 22 جلدی، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
دهقانی فیروزآبادی، سید جلال الدین، کریمی، پریسا(1393)، نظامیان و گذار به دموکراسى در کشورهاى عرب: نقش نظامیان در تحولات سیاسى- اجتماعى مصر(2015-2011)، فصلنامه پژوهشهاى روابط بین الملل، دوره نخست، شماره چهاردهم، زمستان 1393.
رحیمی سلیمانی، آرزو(1391)، مروری بر روش تحلیل محتوا، فصلنامه آیینه پژوهش، سال بیست و سوم، شماره پنجم و ششم، پاییز  زمستان1391، صص40-30.
ریاحی، بهروز،نصرتی،علیرضا،(1396) نگرش در تدوین راهبردهای باز مهندسی ساختار نظام اداری کشور، فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات مدیریت راهبردی دفاع ملی، شماره سوم،پاییز1396، صفحات 67-94.
زرقانی، سید هادی( 1400الف )، تببین راهبردهای دفاعی امام خمینی در دوران دفاع مقدس، (طرح پژوهشی جامع)، تهران: پژوهشکده دفاع مقدس.
زرقانی، سید هادی( 1400ب)، بررسی و تببین راهبردهای دفاعی امام خمینی در دوران دفاع مقدس، مطالعات دفاع مقدس،شماره 27 صص68-33
شیداییان، حسین(1384)، راه کارهای تقویت معنویت در سپاه و بسیج، نشریه مربیان، سال هشتم، شماره 27، صص 99-83.
طوسی، محمدعلی(1372)، فرهنگ سازمانی، تهران: انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی
عسکری، احمد، ابراهیمی، برات و پارسا،پرویز،(1397)؛ شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر تحول در ساختار سازمان های نظامی، فصلنامه مدیریت نظامی، سال 18، شماره 3، صص 30-1.
کرم نیا، رضا(1396)، الگوی راهبردی دفاعی مبتنی بر اندیشه دفاعی حضرت امام خمینی(س)، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
قائدی محمدرضا، علیرضا گلشنی(1395)، روش تحلیل محتوا ، از کمی گرایی تا کیفی گرایی، فصلنامه روش ها و مدل های روان شناختی، سال هفتم بهار 1395 شماره 23.
قنبر پور نصرتی، امیر و همکاران،ساعت چیان، وحید و پورسلطانی، حسین(1391)، ارتباط بین فرهنگ یادگیری سازمانی، انگیزه یادگیری و کیفیت خدمات داخل در فدراسیون های منتخب، مدیریت ورزشی، شماره 14، صص107-91.
مزروعی، حسین، بازرگانی، محمد، غضنفری، احمد و بوزنجانی، برزو،(1388)؛ ارایه الگوی ارتباطات سازمانی برای یک سازمان نظامی، فصلنامه پژوهش های مدیریت منابع انسانی، سال دوم، شماره 1، ص 66-51.
نظرپور، مهدی(1386)، جایگاه نیروهای مسلح در نظام جمهوری اسلامی، مجله حصون، شماره 11.
نوغانی دخت‌بهمنی، محسن، محمدی، فردین، کرمانی، مهدی ،(1398)، خلق نظریه در مطالعات کیفی (رویکردی کاربردی به نظریه زمینه‌ای)،مشهد: انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد
نیکوکار،غلامحسین،سلطانی، محمدرضا و نیاوند، عباس؛(1392)،طراحی الگوی بومی شناخت و سنجش فرهنگ سازمانی سازمان های نظامی ج.ا.ایران، مدیریت دولتی، دوره 5، شماره 3، صص 163-143.