شناسایی عوامل موثر بر اجتناب از رفتارهای ضد بهره‌وری در سازمان‌های دفاعی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدیریت، دانشکده مدیریت دانشگاه هوایی شهید ستاری، تهران، ایران

2 استاد یار دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری

3 دانشگاه هوایی شهید ستاری

10.22034/IAMU.2023.553420.2735

چکیده

هدف تحقیق شناسایی عوامل موثر بر اجتناب از رفتارهای ضد بهره­وری در سازمان­های دفاعی می­باشد. این پژوهش از نظر هدف کاربردی و از نظر روش، آمیخته-اکتشافی است. نمونه آماری تحقیق در بخش کیفی، 12 نفر از خبرگان دانشگاهی و اجرایی سازمان­های دفاعی بودند که به روش نمونه­گیری هدفمند انتخاب شدند. در بخش کمّی نیز تعداد 230 نفر از کارکنان یکی از سازمان­های دفاعی کشور به روش تصادفی ساده انتخاب و در تحقیق مشارکت داده شدند. ابزار گرداوری داده­ها در بخش کیفی مصاحبه نیمه ساختاریافته و در بخش کمّی پرسشنامه می­باشد. برای تحلیل داده­های کیفی از روش داده­بنیاد و برای تحلیل داده­های کمّی از مدل­یابی معادلات ساختاری (نرم­افزار PLS) استفاده شده است. تحلیل داده­ها حاکی از شناسایی 68 شاخص در قالب 13 مولفه و 4 بعد(عوامل سازمانی، عوامل مدیریتی، عوامل فردی و عوامل فرهنگی-اجتماعی) برای عوامل موثر بر اجتناب از رفتارهای بهره­وری در سازمان­های دفاعی می­باشد. شاخص­های برازش مدل نیز بر کیفیت و برازش مناسب مدل تحقیق دلالت دارد. تمرکز بر شاخص­های شناسایی شده در این تحقیق از سوی مدیران و فرماندهان و کارکنان این سازمان­ها در تمامی سطوح  می­تواند آنها را در اجتناب از رفتارهای بهره­وری یاری نماید.

کلیدواژه‌ها


آذر، عادل؛ عین علی، محسن؛ باقری قره‌بلاغ، هوشمند.(1399). تأملی بر پیشایندهای رفتارهای انحرافی کارکنان با تأکید بر تعدیل‌گری شفافیت نقش در شرکت گاز استان سمنان، مدیریت منابع انسانی در صنعت نفت،12(45):۳-۲۴
اسکندری، مجتبی؛ اسلامی فارسانی، عباس؛ کارگر، احمد؛ هدیه­لو، محمدرضا.(1397). بررسی و شناسایی عوامل مؤثر بر ناهنجاری‌های رفتاری منابع انسانی در بعد اخلاقی. پژوهش‌های مدیریت منابع انسانی، 10(3): 165-190 .
بابایی، علی و فیروزجائیان، علی اصغر.(1388). تحلیل جامعه شناختی عوامل موثر بر قانون گریزی. دانش انتظامی، 11(4): 7-58.
پاشا، نسترن؛ شاکری­نیا، ایرج و ابوالقاسمی، عباس.(1396). رابطه رفتارهای شهروندی سازمانی، معنویت سازمانی و سرمایه اجتماعی با رفتارهای ضد تولید کارکنان، مطالعات روانشناسی صنعتی و سازمانی، 4(1): 91-111.
پیام، مهدی؛ بشلیده، کیومرث؛هاشمی، اسماعیل؛ نعامی، عبدالزهرا. (1398). بررسی تأثیر هوش معنوی و قدردانی بر رفتار شهروندی سازمانی و رفتار ضد تولید؛ نقش میانجی‌گر تعهد سازمانی و اشتیاق شغلی در کارکنان دانشگاه شهید چمران اهواز. دانش و پژوهش در روان شناسی کاربردی، 20(2):1-12.
خمرنیا، محمد و باغبانیان، عبدالوهاب. (1392). بررسی عوامل سازمانی و مدیریتی مؤثر بر میزان تخلفات اداری کارکنان شاغل در بیمارستان امام علی (ع) شهر زاهدان، مجله علمی علوم پزشکی صدرا، 1(7):11-21.
دانایی فرد، حسن؛ آذر، عادل؛ صالحی، علی.(1388). قانون گریزی در ایران: تبیین نقش عوامل سیاسی، اقتصادی، قانونی، مدیریتی و اجتماعی-فرهنگی. دانش انتظامی، 11(3): 7-65.
رئیسی، آسیه و ناستی زایی، ناصر. (1398). بررسی رابطه بین بدبینی سازمانی و رفتار ضد شهروندی سازمانی با نقش میانجی حسادت سازمانی. مشاوره شغلی و سازمانی، 11(38): 117-136.
سبک­رو، مهدی و دهقان، حمیده.(1395). گونه­شناسی رفتارهای انحرافی در سازمان. سومین کنفرانس بین­المللی پژوهش­های نوین در مدیریت ، اقتصاد و علوم انسانی.
شجاعی زند،علیرضا.(1379). خاستگاه جامعه شناسی در فرآیند رشد عقلی­گری. کیهان فرهنگی، شماره 164: 52-59.
شول، حسین؛ دامغانیان، حسین؛ رستگار، عباسعلی؛ دانایی فرد، حسن؛ آذر، عادل.(1398). پیشایندها و پسایندهای زیرآب زنی سازمانی در سازمان های دولتی: پژوهشی کیفی، مطالعات رفتار سازمانی، 8(3): 39-74.
صباحی، پرویز؛ نوری، ابوالقاسم؛ عریضی، حمیدرضا؛ گل پرور، محسن.(1388). سهم عوامل عاطفی و شناختی در رفتار ضد تولید کارکنان. پژوهشهای روان شناختی، 12(3):44-62.
عباسی، حسن.(1399). ارزیابی تاثیر اعتماد سازمانی بر رفتارهای ضد تولید سازمانی کارکنان شرکت نفت و گاز زاگرس جنوبی، مجله دستاوردهای نوین در مطالعات علوم انسانی، 3(30): 50 – 66.
قاسمی نژاد دهکردی،آتوسا؛ امیرتاش، علی محمد؛ اصلانخانی، محمد علی. (1396). اثر عدالت سازمانی بر رفتارهای ضد تولید با میانجی‌گری عواطف شغلی: مورد مطالعه کارکنان ادارات ورزش و جوانان استان خوزستان. مدیریت منابع انسانی در ورزش، 5(1): 117-131.
قلی­پور، آرین.(1390). مدیریت منابع انسانی: مفاهیم، تئوری ها و کاربردها، تهران: نشر سمت.
کمالوند، حسین؛ کریمی طاهر، رسول؛ وثوقی، عبداله. (1395). بررسی عوامل مؤثر بر فرار از خدمت سربازان؛ مورد مطالعه پایگاه یکم شکاری مهرآباد. علوم و فنون نظامی، 12(36): 105-121.
کیوان آرا، امیر؛ اعتباریان خوراسگانی، اکبر؛ رشیدپور، علی. (1400). نوع‌شناسی رفتار سازمانی کارکنان ناخشنود سازمان‌های فرهنگی بر پایه ابعاد باورمندی (سطحی/ عمیق) و رفتار (فعالانه/منفعلانه). فصلنامه علمی مدیریت سازمان‌های دولتی, 9(3): 97-112.
گل پرور، محسن و خاکسار، سروره.(1387). رفتارهای ضد تولید از دیدگاه سرپرستان و مدیران صنایع و سازمان ها. اخلاق در علوم و فناوری،3(4): 18-26.
محسنی کبیر، زهره؛ موسوی کاشی، زهره. (1400). تأثیر سرپرستی توهین آمیز بر رفتار کاری ضد تولید کارکنان، رفتار شهروندی سازمانی و پنهان سازی دانش با نقش واسطه ای عدالت سازمانی. مطالعات رفتار سازمانی، 10(1): 179-222.
مرامی، مهناز؛ اکبری، بهمن؛ ابوالقاسمی، عباس. (1399). مقایسه اثربخشی برنامه های آموزشی هوش معنوی و تاب آوری بر رفتارهای ضد تولید کارکنان یک کارخانه صنعتی. مشاوره شغلی و سازمانی، 12(44): 51-70.
مسگر، علی اصغر و طاهری، مجیدرضا. (1393). نقش عوامل برون سازمانی در خودزنی و خودکشی کارکنان وظیفه یگانهای ارتش جمهوری اسلامی ایران. علوم و فنون نظامی، 10(27): 67-89.
نعامی، عبدالزهرا؛ هاشمی، سید اسماعیل، شبانی، شیخ و انصافداران، فریده.(1392). بررسی رابطه علی تطابق در محیط کار با رفتارهای مدنی سازمانی و رفتارهای ضدتولید در محیط کار با میانجی گری انگیزش شغلی، مشاورة شغلی و سازمانی، 5(16): 109-127.
نیازی، محسن؛ نوروزی، میلاد؛ شریفی، احسان؛ خرمیال، رسول.(1397). تحلیل ناکارآمدی برنامه های پیشگیری: پژوهش کیفی. اعتیاد پژوهی،12(47): 73-92.
نیک منش، شمس الدین؛ لیلی دوست، فاطمه؛ زرجو، شبنم؛ موسوی، مجید. (1398). بررسی نقش تاثیر طفره­روی اجتماعی کارکنان در رابطه­ی بین رضایت شغلی و رفتارهای ضد تولید کارکنان سازمان تامین اجتماعی شهر هشت پر. مدیریت منابع انسانی پایدار، 1(1): 167-186.
هارونی، عباس؛ ابراهیم زاده دستجردی، رضا؛ صادقی دهچشمه، مهرداد؛ صادقزاده، نازنین. (1397). تأثیر فضای اخلاقی سازمان از طریق رفتار شهروندی سازمانی بر رفتارهای ضد تولید سازمانی در شرکت ساپکو، مهندسی، مدیریت نوین، 7(74) :21-91.
واعظی، رضا؛ حسین بور، داود؛ رنجبر، مصطفی.(1395). تأثیر عدالت سازمانی در بروز رفتار انحرافی بر اساس نقش میانجی ادراک از عدالت سازمانی. مطالعات رفتار سازمانی، 5(3): 85-112.
Appelbaum, S. H., Iaconi, G. D., & Matousek, A. (2007). Positive and negative deviant workplace behaviors: Causes, impacts, and solutions. Corporate Governance, 7, 586 – 598.
Bellora-Bienengräber, L., Radtke, R. R., & Widener, S. K. (2022). Counterproductive Work Behaviors and Work Climate: The Role of an Ethically Focused Management Control System and Peers’ Self-Focused Behavior. Accounting, Organizations and Society, 96, [101275]. https://doi.org/10.1016/j.aos.2021.101275
Blair, S.L.(2017). Adolescent risk-taking behaviors and school performance: Distinguishing the experiences of boys and girls. International Journal of Criminology and Sociology, 6.146-158.
Carpenter, N. C., Whitman, D. S., & Amrhein, R. (2021). Unit-level counterproductive work behavior (CWB): A conceptual review and quantitative summary. Journal of management, 47(6), 1498-1527.
Chirasha, V., & Mahapa, M. (2012). An analysis of the causes and impact of  deviant behaviour in the workplace: The case of secretaries in state  universities. Journal of Emerging Trends in Economics and Management Sciences, 3(5), 415-421.
Cohen-charash, Y. and Specter, P. E. (2001), The role of justice in organization: Ametaanalysis, Organizational Behavior and Human. Decision Processes, 85 (2): 278-305.
Enwereuzor, I. K., Onyishi, I. E., Onyebueke, L. F., Amazue, L. O., & Nwoke, M. B. (2017)Personality as a moderator between emotional exhaustion and workplace deviance among teachers. Journal of Psychology in Africa, 27(1), 41-46
Fox, S., Spector, P. E., & Miles, D. (2001). Counterproductive work behavior (CWB) in response to job stressors and organizational justice: Some mediator and moderator tests for autonomy and emotions. Journal of vocational behavior, 59(3), 291-309.
Galic, Z., & Ruzojcic, M. (2017). Interaction between implicit aggression and dispositional self-control in explaining counterproductive work behaviors. Personality and individual differences, 104, 111-117.
 Howell, A. J., Digdon, N., & Buro, K. (2010). Mindfulness predicts sleep-related self- regulation and well-being. Personality and Individual Differences, 48, 419-424.
Knutsson, J., & Brottsförebyggande rådet (Sverige). (1988). Operation Identification: a way to prevent burglaries? (No. 14). National Swedish Council for Crime Prevention.
Lim, S., Cortina, L. M., & Magley, V. J. (2008). Personal and workgroup incivility: Impact on work and health outcomes. Journal of Applied Psychology, 93(1), 95 -107.
Livazovic, G. & Hrvatska, R.Z. (2017). Role of family peers & school in externalised adolescent risk behavior, Hrvatska revija za rehabilitacijska istrazivanja, 53, Supplement, str. 186-203.
Mackey, J. D., McAllister, C. P., Maher, L. P., & Wang, G. (2018). Leaders and followers behaving badly: A meta‐analytic examination of curvilinear relationships between destructive leadership and followers’ workplace behaviors. Personnel Psychology,72(1), 3-47.
Mercado, B. K., Dilchert, S., Giordano, C., & Ones, D. S. (2021). Counterproductive work behaviors. In D. S. Ones, N. Anderson, C. Viswesvaran, & H. K. Sinangil (Eds.), The SAGE handbook of industrial, work & organizational psychology: Personnel psychology and employee performance (pp. 109–211)
Murphy, K. R. (1993). Honesty in the workplace. Belmont, CA: Brooks Cole.
Nou Doost, R., & Mayeli, M. R. (2020). Comparison of Cultural, Symbolic, Social and Economic Capitals of the Clergy in the Safavid and Qajar Periods. International Journal of Political Science, 10(1), 79-100
Palmer, J. C., Komarraju, M., Carter, M. Z., & Karau, S. J. (2017). Angel on one shoulder: Can perceived organizational support moderate the relationship between the Dark Triad traits and counterproductive work behavior? Personality and Individual Differences, 110, 31 -37.
Permata, R. K., & Soeling, P. D. (2022). Overcoming Counterproductive Work Behavior with Organizational Justice and a Job Satisfaction Approach. Budapest International Research and Critics Institute (BIRCI-Journal): Humanities and Social Sciences, 5(2), 8294-8306.
Qi, F. S., & Ramayah, T. (2022). Defensive silence, defensive voice, knowledge hiding, and counterproductive work behavior through the lens of stimulus-organism-response. Frontiers in Psychology, 13.
Robinson, S. L., & Bennett, R. J. (1995). A typology of deviant workplace behaviors: A multidimensional scaling study. Academy of management journal, 38(2), 555-572.
Romer, D. (2017). The impulsive “teen brain” isn’t based in science. The Conversation. Retrieved from https://www.smithsonianmag.com/science-nature/impulsive-teen-brain-not-based-science-180967027/.
Sager, J. K., & Wilson, P. H. (1995). Clarification of the meaning of job stress in the context of sales force research. Journal of Personal Selling & Sales Management, 15(3), 51-63.
Shoss, M., Penney, L. & Hunter, E. (2010). Can Counterproductive Work Behaviors Be Productive? CWB as Emotion-Focused Coping. Journal of Occupational Health Psychology, 15(2), 154–166.
Spector, P. E., & Fox, S. (2002). An emotion-centered model of voluntary work behavior: Some parallels between counterproductive work behavior and organizational citizenship behavior. Human Resource Management Review, 12(2), 269-292.
Yang, J. H., Lin, C. C., Fang, S. C., & Huang, C. Y. (2019). An uncertainty management theory on the effects of abusive supervision. Management Decision, Vol. 57 No. 11, pp. 3079-3095
Zhang, Y., Liu, X., Xu, S., Yang, L. Q., & Bednall, T. C. (2019). Why abusive supervision impacts employee OCB and CWB: A meta-analytic review of competing mediating mechanisms. Journal of Management, 45(6), 2474-2497.