طراحی الگوی شایستگی‌های حماسی افسری بر مبنای آموزه‌های تربیتی شاهنامه فردوسی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده مدیریت، دانشگاه علوم و فنون هوایی شهید ستاری، تهران، ایران.(نویسنده مسئول) ایمیل: Nasgari@ut.ac.ir

2 دانش آموخته دکتری فلسفه تعلیم و تربیت، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. ایمیل: M.khoshnamvand@gmail.com

چکیده

برخورداری سازمان‌های دفاعی از سرمایه‌های انسانی شایسته متناسب با ماهیت ماموریت و فرهنگ حاکم بر آنها توانمندی و آمادگی رزمی آنها را ارتقا خواهد داد. با توجه جایگاه فرهنگ ملی و حماسی ایرانی این مقاله شایستگی­های حماسی نظامیان را بر مبنای آموزه­های تربیتی شاهنامه فردوسی شناسایی و طبقه‌بندی کرده است. این پژوهش کاربردی با رویکرد کیفی و راهبرد تحلیل مضمون انجام شده است. منابع اطلاعاتی پژوهش شامل آموزه‌های تربیتی شاهنامه فردوسی در ارتباط با نظامیان است که با روش بررسی اسناد و مدارک و به‌صورت هدفمند انتخاب و با کمک ابزار شبکه مضامین تحلیل و گزارش شده‌اند. تلفیق و مقوله‌بندی شایستگی‌های حماسی شناسایی شده نشان داد این شایستگی‌ها در هفت مقولۀ اصلی قابل طبقه‌بندی هستند: شایستگی‌های اعتقادی، شایستگی‌های ارزشی، شایستگی‌های نگرشی، شایستگی‌های شخصیتی، شایستگی‌های شناختی و روانشناختی و شایستگی‌های رفتاری و جسمانی. بر این اساس، اسطوره‌های حماسه‌ساز معرفی شده در شاهنامه الگوهایی از سلحشوری اخلاق‌مدار بوده‌اند. ترویج آموزه‌های تربیتی مرتبط با آنان در میان نظامیان می‌تواند به پرورش شایستگی‌های افسری مبتنی بر فرهنگ ایرانی مساعدت کند. نتایج این پژوهش می­توانند به عنوان منبعی غنی از آموزه‌های فرهنگ ملی ایران در تدوین الگوی جامع شایستگی‌های افسری مورد استفاده قرار گیرد  و در برنامه‌های تربیت افسری نیز به مثابه راهنمای پرورش روحیه حماسی افسران در مسیر تلاش برای تامین امنیت پایدار میهن و اجرای بهینه وظایف و ماموریت‌های محوله بهره‌برداری شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


منابع
قران کریم.
ابن مسکویه، ابوعلی احمد بن محمد. (1389 ق). تهذیب الأخلاق و تطهیر الأعراق.  بیروت: منشورات دار مکتبة الحیاة.
ابن منظور، محمد بن مکرم. (1414). لسان العرب. بیروت: دارالصاد بیروت.
احمدی، اردشیر؛ علی­یاری، شهرام؛ ندرتی، رضا. (1396). ارائه الگویی برای ارزیابی شایستگی‌های پاسداری در سازمان­های دفاعی. فصلنامه راهبرد دفاعی، شماره 57، صص 130-105.
اردلان، امید؛ سید مهدی، الوانی. (1397). طراحی و تبیین الگوی مناسب شایسته‌سالاری در نظام‌های جذب و گزینش سرمایه‌های انسانی در دانشگاه‌های افسری ارتش ج. ا. ایران. نشریه راهبرد دفاعی، دوره 16، شماره 62، صص 35-1.
اسلامی ندوشن، محمدعلی (1376). زندگی و مرگ پهلوانان در شاهنامه. تهران: آثار.
اسماعیل­پور، محمدمهدی. (1385). ایثار و عرفان. شیراز: انتشارات نوید.
بابایی، محمدباقر. (1396). راهبرد حصار فرهنگی در تقابل با جریان نفوذ از منظر قرآن، فصلنامۀ سیاست دفاعی. شمارۀ 98، دوره 25: 161-186.
باقری، خسرو. (1383). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. جلد 1، تهران: مدرسه.
برقی، میکاییل. (1392). طراحی و تبیین الگوی شایستگی‌های مدیران پروژه‌های ملی کشور با تمرکز بر ریسک. رساله دکتری، دانشکده مدیریت، دانشگاه تهران.
پورحسین، رضا. (1394). تربیت حماسی و دینی. ماهنامه کودک. ش 38.
حمیدیان، سعید (1387). درآمدی بر اندیشه و هنر فردوسی. تهران: ناهید.
خوشناموند، محسن؛ فیاض، ایراندخت؛ سلحشوری، احمد و طایفی، شیرزاد. (1400). تبیین مبانی، اهداف، اصول و روش­های تربیت حماسی در شاهنامه فردوسی (برای دوره کودکی). فصلنامه پژوهش در مسائل تعلیم و تربیت اسلامی، دوره 29، شماره 50، صص 205-177.
خوشناموند، محسن؛ فیاض، ایراندخت؛ طایفی، شیرزاد و سلحشوری، احمد. (1401). تبیین مفهوم شجاعت در شاهنامه فردوسی و ارائه راهکارهای آن برای تربیت حماسی کودکان. نشریه معرفت، سال 31، شماره 295، صص 95-85.
خیراندیش، مهدی؛ زراعتی، محسن؛ کریمی طاهر، رسول. (1396). الگوی شایستگی‏های مدرسی دانشگاه‏های افسری ارتش جمهوری اسلامی ایران. فصلنامه علمی آموزش علوم دریایی، دوره 4، شماره 3، صص
دهخدا، علی‌اکبر. (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران.
دیانی، مسعود. (1392). تربیت حماسی؛ چیستی و چرایی. مجلۀ خیمۀ معرفت، شماره 14: 1-28.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد. (1412). المفردات فی غریب القرآن. دمشق ـ بیروت: دارالعلم الشامیه.
رزمجو، حسین. (1375). «عدالت‌جویی و ظلم‌ستیزی فردوسی»، در نمیرم از این پس که من زنده‌ام. مجموعه‌ی مقالات کنگره‌ی جهانی بزرگداشت فردوسی (هزاره‌ی تدوین شاهنامه)، به کوشش غلامرضا ستوده، تهران.
رنجبر، احمد (1361). جاذبه­های فکری فردوسی. تهران: امیرکبیر.
ریاحی، محمدامین (1382). فردوسی. تهران: طرح نو.
ریاض، محمد. (1382). فتوّت­نامه تاریخ، آیین، آداب‌ورسوم. به اهتمام عبدالکریم جربزه­دار. تهران: اساطیر.
سنچولی­مقدم، رضا (1394). امربه‌معروف و نهی از منکر در شاهنامه(پایان­نامه مقطع کارشناسی ارشد). دانشکده زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه زابل، زابل.
شبانی، راضیه؛ حجتی، اکرم؛ قربانی، رضا. (1394). شناسایی شایستگی فرماندهان یگان‌های تیپ دانشجویی دانشگاه افسری امام علی (ع). مدیریت نظامی، شماره 57، سال 15، صص 101-82.
شفیعی کدکنی، محمدرضا. (1352). انواع ادبی. مجله خرد و کوشش. شماره 11 و 12: 119- 96.
صفا، ذبیح­الله. (1374). حماسه­سرایی در ایران. تهران: فردوسی.
عالم­زاده نوری، محمد. (1396). بررسی اجمالی مهم‌ترین گزاره­های تربیت حماسی. نشریه خلق. شماره 58.
عسگری، ناصر؛ خیراندیش، مهدی. (1396). الگوی شایستگی‌های افسری تراز انقلاب اسلامی برای پیشبرد گام دوم (تحلیل بیانات فرماندهی معظم کل قوا در نیروهای مسلح). همایش «گام دوم انقلاب پیشران‎ها، چالش‎ها و الزامات تحقق در نیروی هوایی ارتش»، تهران
عمید، حسن. (1377). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر.
فتحعلی، محمود، مصباح، مجتبی و یوسفیان، حسن. (1391). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: مدرسه.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1410). کتاب العین. قم: هجرت.
فردوسی، ابوالقاسم. (1394). شاهنامه. نرم­افزار بر اساس نسخه چاپی مسکو. مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
فروزانفر، احمد، داوودی مقدم، فریده و عسگری، زهرا (1396). مضامین شاخص ادبیات پایداری در بخش حماسی شاهنامة فردوسی. نشریه ادبیات پایداری. 9(17): 253-269.
کزازی، میرجلال­الدین. (1376). رؤیا، حماسه، اسطوره. تهران: مرکز.
مختاری، محمد. (1368). حماسه در رمز و راز ملی. تهران: قطره.
مرادی آییشه، شعبان؛ حسینقلی­پور یاسوری، طهمورث؛ سیدجوادین، سیدرضا؛ خیراندیش، مهدی. (1397). الگوی شایستگی فرماندهی از منظر فرماندهی معظم کل قوا، نشریه راهبردهای آموزش در علوم پزشکی. دوره 11، شماره 2، صص 147-140.
مرکز فرهنگی و تبلیغی آینده­سازان. (1392). گفتارهایی در تربیت حماسی. قم: امام عصر- مرکز فرهنگی و تبلیغی آینده­سازان.
مطهری، مرتضی. (1382). تعلیم و تربیت در اسلام. تهران: صدرا.
مطهری، مرتضی. (1388). حماسۀ حسینی (مجموعه آثار جلد 17). تهران: صدرا.
موسوی، سید مهدی. (1392). تربیت حماسی، الگوی تربیت مهدوی. مجلۀ مشرق موعود، 7(26): 91-114.
نراقی، احمد بن محمدمهدی. (1348). معراج السعاده. قم: طوبای محبت.
نصیری، علی‌اصغر. (1399). «سیره شهید سلیمانی در افزایش سرمایه­ی اجتماعی نظام جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر عنصر اعتماد». فصلنامه مطالعات راهبردی بسیج، سال بیست و سوم، شماره 89: 59 ـ 83.
نوروزی، خورشید. (1386). تحلیل نوع ادبی سمک عیار. ادبیات عرفانی و اسطوره‌شناختی.3(9): 135-159.
وکیلیان، منوچهر (1381). تاریخ آموزش‌وپرورش در ایران و اسلام. تهران: پیام نور.
یغمایی، اقبال (1389). ز گفتار دهقان. تهران: توس.
Katz, R. (1974). Skills of an Effective Administrator Harvard Business Review, September-OctoberStoner, London; Prentic-Hall...
Snyder, C. R., Lopez, S. J., & Pedrotti, J. T. (2010). Positive psychology: The scientific and practical explorations of human strengths. Sage Publications.
Spencer, L. M., & Spencer, S. M. (1993). Competence at work. New York, NY: John Wiley & Sons.