بررسی آمادگی اجرای بودجه ریزی عملیاتی (مورد مطالعه: ارتش جمهوری اسلامی ایران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری حسابداری، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران، (*نویسنده مسئول). s.khademi@shirazu.ac.ir

2 عضو هیئت علمی گروه حسابداری دانشگاه پیام نور، تهران، ایران. ahmadigh@pnu.ac.ir

3 دانش‌آموخته دکتری علوم دفاعی راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.javadra2015@gmail.com

10.22034/iamu.2022.539319.2649

چکیده

 استقرار نظام بودجه ­ریزی عملیاتی در کشور به عنوان یک نظام مدیریتی اثربخش و کارا در جهت تخصیص بهینۀ منابع سازمانی در طول دو دهه گذشته مورد توجه دولت­ ها بوده و اجرای موفق آن ضرورتی اجتناب‌ناپذیر محسوب می ­شود. هدف این پژوهش بررسی عوامل تأثیرگذار بر بهبود میزان آمادگی ارتش جمهوری اسلامی ایران در جهت اجرای موفق بودجه ­ریزی عملیاتی می­ باشد. از این ­رو تأثیر سه عامل نگرش به تغییر، دانش کار و در دسترس بودن منابع بر دو جنبه آمادگی سازمانی برای تغییر شامل تعهد به تغییر و قابلیت اجرای تغییر مورد آزمون قرار می­ گیرد. همچنین این پژوهش به بررسی میزان کفایت هر یک از جوانب و عوامل یاد شده در سطح ارتش می ­پردازد. در این پژوهش از پرسشنامه بسته به منظور جمع­ آوری داده­ ها استفاده شد و جامعه آماری پژوهش را افسران مالی دوره عالی رسته ­ای ارتش تشکیل می­ دهند. برای آزمون فرضیه­ های پژوهش از رگرسیون حداقل مربعات معمولی استفاده شد و سؤال­ های پژوهش نیز با استفاده از آزمون t تک نمونه ­ای و آزمون علامت تک نمونه ­ای مورد بررسی قرار گرفتند. یافته­ های پژوهش نشان می­ دهد که عوامل نگرش به تغییر و در دسترس بودن منابع بر دو جنبه آمادگی سازمانی برای تغییر شامل تعهد به تغییر و قابلیت اجرای تغییر تأثیر مثبت و معنادار دارند، اما عامل دانش­کار تنها بر قابلیت اجرای تغییر تأثیر مثبت و معنادار دارد و با تعهد به تغییر رابطه معناداری ندارد. همچنین دیگر یافته­ های این پژوهش نشان داد که آمادگی سازمانی در ارتش برای تغییر به بودجه ­ریزی عملیاتی و همچنین انگیزه مناسب و منابع کافی برای این تغییرات در سطح ارتش جمهوری اسلامی ایران وجود دارد، اما با توجه این که اجرای  بودجه ­ریزی عملیاتی  شامل مراحل و فرآیند­های مختلفی است، لازم است که دانش مجریان در این زمینه ارتقاء و بهبود یابد. بر مبنای نتایج این مطالعه، اتخاذ  شیوه­ ها و راهکارهای مناسب به منظور آشنایی فرماندهان و کارکنان ارتش با مزایای بودجه ­ریزی عملیاتی و ایجاد انگیزه در آن­ها، تأمین منابع مالی، انسانی و فنی و به ویژه افزایش دانش کارکنان مالی نسبت به بودجه ­ریزی عملیاتی، نقشه راه و شیوه ­های اجرایی آن به بهبود آمادگی سازمانی برای تغییر و اجرای موفق این شیوه بودجه ­ریزی کمک می ­کند.

کلیدواژه‌ها


ابویی اردکان، محمد؛ کاظمی، حمید و حسینی، فردین. (1396). پیاده­سازی سیستم بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد بر مبنای کارت ارزیابی متوازن در مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور. مدیریت دولتی، 9(2)، 263-282.
آذر، عادل؛ امینی، محمدرضا و احمدی، پرویز. (1392). طراحی مدل بودجه­ریزی بر مبنای عملکرد (مورد مطالعه: دانشگاه تربیت مدرس). چشم­انداز مدیریت دولتی، 1(15)، 53-72.
اسفندیاری صفا، خسرو؛ عظمی، امجد و دهقان، حبیب‌الله. (1392). آسیب‌شناسی و رتبه­بندی شاخص‌های مؤثر بر پیاده­سازی بودجه­ریزی عملیاتی در نزاجا. مدیریت نظامی، 1(52)، 90-125.
اشرفی، بهبود علی و تیرانداز، حامد. (1390). بررسی سیستم هزینه­یابی بر مبنای فعالیت در بودجه­بندی عملیاتی. کار و جامعه، 132 و 133، 113-120.
امیرکبیری، علیرضا؛ الماسی، حسن و محمودی، حسین. (1393). بودجه­ریزی عملیاتی، ابزاری برای شفاف‌سازی رابطه بین «منابع» مصرف شده و «نتایج» بدست آمده در سازمان. کار و جامعه، 174، 12-23.
باباجانی، جعفر و بابایی، مسعود. (1390). تأثیر استقرار واحد حسابرسی داخلی و تشکیل کمیته حسابرسی در ارتقای سطح مسئولیت پاسخگویی مالی دانشگاه­ها مؤسسات آموزش عالی و تحقیقاتی. دانش حسابداری، 2(4)، 7-27.
باباجانی، جعفر و رسولی، مهدی. (1390). شناسایی موانع و مشکلات موجود در استقرار نظام بودجه­ریزی عملیاتی در دستگاه­های اجرایی کشور. پژوهش­های تجربی حسابداری مالی، 1(1)، 33-51.
باباجانی، جعفر و خدارحمی، بهروز. (1393). مدلی برای استقرار نظام بودجه­ریزی عملیاتی در دولت جمهوری اسلامی ایران. مطالعات تجربی حسابداری مالی، 1(41)، 1-36.
بخشانی، صفیه و دژکام، جاسم. (1396). هموارسازی مسیر حسابرسی عملکرد با شناخت موانع اجرای بودجه­ریزی عملیاتی (مطالعه موردی در دانشگاه­ها). دانش حسابداری، 1(69)، 263-282.
پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای (1399). سخنرانی تلویزیونی به مناسبت سی‌ویکمین سالگرد رحلت امام خمینی (ره).
پناهی، علی. (1386). بودجه­ریزی عملیاتی (در نظریه و عمل). تهران: انتشارات مرکز پژوهش­های مجلس شورای اسلامی.
پورزمانی، زهرا؛ صدرمغانی، محسن. (1393). موانع استقرار بودجه‌ریزی عملیاتی در سازمان امور مالیاتی ایران. حسابداری دولتی، 1(1)، 22-30.
پورعلی، محمدرضا؛ کاکوان، سعیده. (1393). الزامات استقرار بودجه­ریزی عملیاتی (مطالعه موردی: دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی بابل). دانش حسابرسی، 1(57)، 191-217.
جعفرنیا، زهره؛ جاهد، حسینعلی. (1394). شناسایی موانع استقرار بودجه­ریزی مبتنی بر عملکرد در وزارت امور اقتصادی و دارایی. مجله اقتصادی، 1(3و4)، 25-40.
 رضایی، مهدی. (1395). الزامات بودجه­ریزی عملیاتی در ایران. فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، 1(51)، 55-79.
سعیدی، پرویز؛ مزیدی، علیرضا. (1385). بودجه‌ریزی عملیاتی (مبانی، مفاهیم و التزامات قانونی). تهران: انتشارات نگاه دانش.
صفدری نهاد، محمود؛ معمارزاده، غلامرضا؛ عزتی، میترا (1394). نقش عوامل سازمانی بر اجرای بودجه‌ریزی عملیاتی در راستای اجرای ماده 195 قانون برنامه پنجم توسعه. سیاست­های راهبردی و کلان، 3(11)، 27-48.
صفری، سعید؛ غلامرضایی، داوود. (1385). طراحی الگوی بودجه­ریزی عملیاتی دستگاه­های اجرایی کشور. توسعه انسانی پلیس، 3(8)، 3-42.
طالب نیا، قدرت الله؛ محمودی، فاطمه. (1385). بررسی مشکلات پیاده­سازی بودجه­ریزی عملیاتی در سازمان­های دولتی و ارائه راهکارهای لازم جهت کاهش موانع. کنترولر، 2(21)، 26-46.
عبدصبور، فریدون؛ راوند، مصطفی. (1391). الزامات و موانع بودجه­ریزی عملیاتی سازمان­ها بر اساس مدل سه عاملی شه، مورد مطالعه: شرکت برق منطقه­ای تهران. مدیریت صنعتی، 1(20)، 109-130.
قدیم پور، جواد؛ شیرپور، محسن؛ طریقی، علی. (1389). بودجه­ریزی عملیاتی یک ضرورت ملی و نقطه آغازین. دانش حسابرسی، 1(1)، 58-72.
محمدیان، محمد؛ مهتری، زینب. (1390). ساختار نظام حسابداری حاکم بر بودجه‌بندی عملیاتی: چالش‌ها و اصلاحات. مطالعات حسابداری و حسابرسی، 3(9)، 54-67.
نمازی، محمد. (1382). نقش پژوهش­های کیفی در علوم انسانی. جغرافیا و توسعه، 1(1)، 63-78.
Andrews, M. (2004). Authority, acceptance, ability and performance-based budgeting reforms. The International Journal of Public Sector Management, 17(4), 332-344.
Armenakis, A. A., Harris, S. G., & Mossholder, K. W. (1993). Creating readiness for organizational change. Human Relations, 46(6), 681–703.
Decker, K. L. (2020). Impact of Performance-Based Budgeting on Quality Outcomes in U.S. Military Healthcare Facilities. (Doctoral dissertation). Retrieved from VCU Theses and Dissertations (https://scholarscompass.vcu.edu/etd/6372/)
Ghani, E. K., Mohammad, N., & Muhammad, K. (2021). Custom officers’ readiness for sales and service tax implementation in Malaysia: an organisational readiness for change perspective. The Journal of Asian Finance, Economics and Business, 8(3), 459-468.
Gist, M. E., & Mitchell, T. R. (1992). Self-efficacy a theoretical analysis of its determinants and malleability. Academic of Management Review, 17(2), 183–211.
Holt, D. T., Helfrich, C. D., Hall, C. G., & Weiner, B. J. (2010). Are you ready? How health professionals can comprehensively conceptualize readiness for change. Journal of General Internal Medicine, 25(1), 1–10.
Ismail, S., Siraj, S. A., & Baharim, S. (2018). Implementation of accrual accounting by Malaysian federal government: Are the accountants ready? Journal of Accounting & Organizational Change, 14(2), 234-247.
Jansen, K. J. (2000). The emerging dynamics of change: resistance, readiness, and momentum. Human Resource Planning, 23(2), 53-55.
Jones, L. R., & McCaffery, J. L. (2010). Performance budgeting in the U.S. federal government: History, status and future implications. Public Finance and Management, 10(3), 482–523.
Liu, W. P., Lui, S. S., & Man, D. C. (2009). Individual change schemas, core discussion network, and participation in change: an exploratory study of Macau casino employees. Journal of Hospitality & Tourism Research, 33(1), 74-92.
Marti, C. (2013). Performance budgeting and accural budgeting. Public Performance & Management Review, 37(1), 33–58.
Nguyen, H. M., Nguyen, C., Ngo, T. T., & Nguyen, L. V. (2019). The effects of job crafting on work engagement and work performance: A study of Vietnamese commercial banks. Journal of Asian Finance, Economics and Business, 6(2), 189–201.
Pardo-del-Val, M., Martinez-Fuentes, C., & Roig-Dobón, S. (2012). Participative management and it influence on organizational change. Management Decision, 50(10), 1843-1860.
Saunders, M. N. K., Lewis, P., & Thornhill, A. (2019). Research Methods for Business Students (8th ed.). New York: Pearson Education Ltd.
Smith, M. (2019). Research methods in accounting (5th ed.). London: SAGE Publications Ltd.
Soumyaja, D., Kamlanabhan, T. J., & Bhattacharyya, S. (2015). Antecedents of employee readiness for change: mediating effect of commitment to change. Management Studies and Economic Systems, 2(1), 11–25.
Weiner, B. J. (2009). A theory of organizational readiness for change. Implementation Science, 4(1), 1–9.
Weiner, B. J., Amick, H., & Lee, S. Y. D. (2008). Review: Conceptualization and measurement of organizational readiness for change. Medical Care Research and Review, 65(4), 379–436.
Yi Lu, E., Mohr, Z., & Tat-Key Ho, A. (2015). Taking stock: assessing and improving performance budgeting theory and practice. Public Performance & Management Review, 1(38), 426–458.