طراحی الگوی رهبری اثربخش در آجا مبتنی بر تکنیک دلفی فازی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مدیریت منابع انسانی، دانشکده‌ی علوم انسانی،دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رفسنجان، ایران.

2 دانشیار گروه مدیریت، دانشکده‌ی علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامى، واحد رفسنجان، ایران. (نویسنده مسئول)؛ m.beheshtifar@yahoo.com

3 استادیار گروه مدیریت، دانشکدۀ علوم ادارى و اقتصاد، دانشگاه ولى عصر(ع)، رفسنجان، ایران.

چکیده

رهبریِ‌اثربخش در سازمان، عامل اصلی و اساسی در ایجاد هم‌فکری و هم‌دلی است و رهبران مؤثر کسانی هستند که بتوانند افراد متفاوت را در زیر چتر فکری خود و نظر واحد گرد آورند. پژوهش حاضر به بررسی ابعاد، مؤلفه‌ها و شاخص‌های رهبریِ‌اثربخش در ارتش جمهوری اسلامی ایران از دیدگاه خبرگان این سازمان پرداخته است. پژوهش، ازنظر نتیجه، توسعه‌ای، از نظر اهداف، کاربردی و ازنظر داده‌ها، کیفی است. جامعه‌ی پژوهش را همه‌ی خبرگان در حوزه‌ی فرماندهی ارتش که شناخت کاملی از سازمان و اهداف و وظایف آن داشته‌اند، تشکیل می‌دهند. روش نمونه‌گیری هدفمند بود و تعداد افراد نمونه تا حد اشباع نظری، ادامه یافت (در این پژوهش، اشباع نظری در حد 10 خبره به دست آمد). ابزار سنجش، یک پرسش‌نامه‌ی 80 سؤالی نیمه‌ساختمندِ پژوهشگر ساخته بود که با بررسی یافته‌های پیشین، گردآوری و سپس به کمک فن دلفی‌فازی در دو مرحله، برای خبرگان ارسال شد و درنهایت 81 سؤال نهایی حاصل شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که رهبریِ‌اثربخش در ارتش، مشتمل بر 3 بعد فردی، سازمانی، فرا سازمانی و 11 مؤلفه‌ی صفات فردی، سلامت روان، اعتقادی، اخلاقی، توانایی‌های ویژه، توانایی‌های مدیریتی، توانایی‌های تخصصی سازمانی، فرهنگی – اجتماعی، اقتصادی، سیاسی – قانونی و فناورانه است.

کلیدواژه‌ها


احمدی، م (1390). مدیریت اسلامی، چاپ ششم، تهران: انتشارات پژوهش‌های فرهنگی،
آدیزس، ا (1373). دوره عمر سازمان، ترجمه: کاوه محمد سیروس، انتشارات اشراقیه، 250-233.
افجه‌ای، س‌ع‌ا (1390). رهبری سازمانی، تهران: سازمان مدیریت صنعتی.
افجه‌ای، س‌ع‌ا (1385). مبانی فلسفی و تئوری‌های رهبری و رفتار سازمانی، تهران: سمت، چ پنجم.
افجه‌ای، ع ا. بانشی، ع. خسروپناه، ع و امیری، م (1393). طراحی الگوی رهبری اثربخش سازمانی به استناد سیره پیامبر اسلام (ص)، فصل‌نامه مطالعات راهبردی بسیج، سال هفدهم، شماره 64.
الوانی، س م (1378). مدیریت عمومی، نشر نی، 137.
الوانی، س. م. اردلان، ا و محمدی فاتح، ا (1395). طراحى و تدوین الگوی مناسب شایستگی‌های مدیران و فرماندهان در سازمان ارتش ج.ا.ا با بهره‌گیری از دیدگاه امام خامنه­ای (مدظله‌العالی)، فصلنامه پژوهش­های مدیریت منابع انسانی، سال هشتم، شماره 1، 30-1.
براندن (1376). روانشناسی حرمت نفس، ترجمه جمال‌الدین هاشمی، شرکت سهامی انتشار.
حریری، نجلا (1385). اصول و روش‌های پژوهش کیفی، تهران، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات.
خان احمدی، ا و مدنی، م (۱۳۹۲). منشور فرماندهی کارآمد برگرفته از نهج­البلاغه، مدیریت اسلامی، 21(۲)، ۲۵۳-۲۲۳.
دانایی‌فرد، ح. مؤمنی، ن. 1388، تئوری رهبری اثربخش از دیدگاه امام علی (ع)، مطالعات انقلاب اسلامی، ش 4(14)، 110-75.
دراکر، پیتر (مدیریت اثربخش). ترجمه فضل‌الله امینی، تهران، فرا.
دینانی، مریم. کوزه چیان، هاشم. نظریان مادوانی، عباس (۱۳۹۶). طراحی الگوی هوشمندیهای مورد نیاز رهبری اثربخش مدیران ورزشی.  فصلنامه علمی - پژوهشی پژوهش­های کاربردی در مدیریت ورزشی.6(1).88-73.
رجب پور، مجید (۱۳۹۸). اصول و مبانی مدیریت در سازمان، تهران: انتشارات دافوس آجا، ۲۹-۲۸.
رضاییان، علی (1379). مدیریت رفتارسازمانی، تهران: سمت.
سارلی، زبیده. صفایی، طیبه (1396). ویژگی های رهبری اثربخش در مدیریت آموزشی مدارس. مجله مطالعات روانشناسی و علوم تربیتی، شماره 20.
ساعتچی، م (1376). روانشناسی بهره‌وری، تهران: نشر ویرایش،
سپهوند، رضا. چکشیان، محمد. اسماعیلی، محمودرضا. نظرپوری، امیرهوشنگ (1397). رتبه بندی مؤلفه­های رهبری اثربخش در سازمانهای فرهنگی هنری با رویکرد اسلامی ایرانی و بااستفاده از روش دلفی فازی. نشریه مدیریت فردا، شماره 54.
شکوه، زهرا (1394). طراحی یک الگوی اثربخش برای رهبری اصیل در سازمان بهزیستی کشور، پایان‌نامه دکتری.
شیرخانی، نسیم. سوسن لائی، ۱۳۹۴، ارائه مدل رهبری اثربخش برای مدیران مدارس ابتدایی، همایش ملی سیمای مدیریت آموزشی در عصر تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.
صادق زاده قمصری، علیرضا (1391). «الگوهای نظری با سبغه‌ی ایرانی-اسلامی: مروری بر روش‌شناسی بر تدوین سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش»، نخستین کنفرانس الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت: نقشه راه طراحی و تدوین الگو، تهران: کتابخانه ملی، 10-11 خرداد.
صدقی بوکانی، ناصرسیدعباس زاده، میرمحمدقلاوندی، حسنحسنی، محمد (1397). تحلیل روابط چندگانه­ی رهبری اثربخش و برنامه­ریزی راهبردی با بهره­وری نیروی انسانی در مراکز آموزش­عالی استان آذربایجان غربی، مجله­­ی مدیریت بهره وری، شماره­ی 45، 31-69.
فیدلر، ف. شمرز، م (1391). رهبری اثربخش، ترجمه خلیلی شوروینی، چاپ اول، تهران: مرکز انتشارات علمی دانشگاه آزاد اسلامی.
قلی‌پور، آ و حضرتی، م (1388). تبیین ابزار سنجش رهبری خدمتگزار در سازمان‌های دولتی ایران، مجله پژوهش‌های مدیریت عمومی، 2(3)، 47-30.
کریتز، ر. کینیکی، آ (1386). مدیریت رفتار سازمانی، ترجمه دکتر علی‌اکبر فرهنگی و حسین صفرزاده، تهران: پیام پویا، چ دوم.
کریمی دشتکی، احمد (1394). طراحی الگوی رهبری اثربخش آموزشی در آموزش عالی از دور بر پایه تجاری­سازی دانش، نظام ارزش ها و ادراک فرهنگ سازمانی، رساله دوره دکتری. دانشگاه پیام نور، مرکز تحصیلات تکمیلی.
کلاتـه‌سـیفری، معصـومه و عموزاده، زهرا (1393). ارتباط جامعه پذیری سازمانی با اثربخشی رهبری در ادارات ورزش و جوانان استان گلستان، پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، 9(20)، 163-155.
کوایمان، ج، الیاسن، ج، ا (1370). مدیریت سازمان‌های دولتی، ترجمه: عباس منوریان، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی، 192-191.
لطفی، فرشاد. سلیمانی، مهیار. کاظمی، محمدتقی (۱۳۹۷). بررسی تأثیر رهبری اثر بخش بر توانمندی کارکنان سازمان تامین اجتماعی استان مرکزی، پنجمین کنفرانس ملی پژوهش‌های کاربردی در مدیریت و حسابداری، تهران: انجمن مدیریت ایران
ماکسول، ج (1386). رهبری، ترجمه فضل اله امینی، چاپ سوم، تهران: فرا.
ماکسول، ج (1387). 21 قانون انکارناپذیر رهبری، ترجمه مهدی قراچه داغی، تهران: پیکان.
مدنی، س.م. آبسالان، م (1394). تأثیر رهبری تحول‌آفرین بر ارتقای توان رزمی در یک سازمان دفاعی، فصلنامهمدیریتنظامی، 15(59)، 58-32.
مقیمی، م (1380). سازمان و مدیریت رویکردی پژوهشی، تهران:  انتشارات ترمه، 285-284.
مطهری، م (1389). یادداشت‌های استاد مطهری، چاپ شصت و یکم، تهران: صدرا.
هرسی، پ. بلانچارد، ک. (1371). مدیریت رفتار سازمان، ترجمۀ قاسم کبیری، تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی، 571-203.
Akyuz, E. and Celik, E. (2015). A fuzzy DEMATEL method to evaluate critical Operational hazards during gas freeing process in crude oil tankers. Journal of LossPrevention in the Process Industries, 38, 243-253.
Bass, B.M and B.J. Avolio, (1993), Multifactor Leadership Questionnaire, Consulting Psychologist Press, Palo Alto, CA.
 Borden, N and Baneta, F. (2008). Using Performance Indicators to Guide Strategic Decision Making, sanfrancisco: Josswy publishers.
Boyatzis, R.E. (1982), The Competent Manager: A Model for Effective Performance, Wiley, New York, NY
Boyatzis, R. E. (1998), Transforming qualitative information: thematic analysis andcode development, Sage.
Braun, V. & Clarke, V. (2006), “Using thematic analysis in psychology", Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2, Pp. 77-101
Chemers, M. (1985), the Social, Organizational and Cultural Context of Effective Leadership, in Barbara Kellerman, Ed, and Leadership: Multidisciplinary Perspectives, Englewood Cliffs, N. J. Prentice-Hall, pp. 91-112.
Costigan, R. D. Ilter, S. E. Berman, J. J.(1998), A multi-dimensional study of trust in organizations, Journal of Managerial Issues, Vol. X, No. 3, 303-317.
Cunningham, Alann Dawn, (2003), Leadership development in catholic: A study on several leadership, Doctoral Dissertation, Saint Louis University (UMI NO AAT 3102886).
Davenport, T. & Prusak, L. 1998, Working Knowledge, Boston: Harvard Business School Press.
Ditcher, E. (1987), How Hot A Manager Are You? NewYork: McGraw–Hill.
Dufault, K. (1985), Hope, its spheres and dimensions, Nursing Clinics of North America, Vol. 2, No. 2, 379-391.
Dunham R. The Delphi technique.(1996). [Cited 2002 Mar 24]. Available from:http://www.medsch.wisc.edu/adminmed/2002/orgbehav/delphi.pdf
Ellonen, R. & Blomqvist, K.(2008), The role of trust in organizational innovativeness, European Journal of Innovation Management, Vol. 11, No. 2, 160-181.
Educational Resources Information Center. (2010). Volunteer Management. Www. ERIC. Com.
Fiedler, F, e. (1967), A Theory of Leadership Effectiveness, Mc Grawhill, New York, p, 147.
Fiedler, F, e. & Chemers, M, 1974, Leadership and Effective Management, Scott Foresman and Company, p. 5.
Fernald, L. W. Solomon, G. T. & Tarabishy, A. 2005, A new paradigm: Entrepreneurial    leadership, Southern Business Review, Vol. 30, No. 2, 1–10.
Fry, L. W. Vitucci, S. & Cedillo, M. 2005, Spiritual leadership and army transformation: Theory, measurement, and establishing a baseline, The Leadership Quarterly, Vol. 16, 835–862.
Hersey, P & Blanchard, K. 1983, Management of Organizational Behavior, Pretical, p. 94.
Hersey, P. and Blanchard, H. K. 1977, Management of organizational Behavior, Englewood Cliffs, Prentice Hall.
Hersey, P & Blanchard, K & Dewey, J. 1996, Management of Organization Behavior, 6thed, Euglewood Cliffs, N, J, Prentice-Hall, p 91.
Holloway, I. & Todres, L. (2003), “The Status of Method: Flexibility, Consistencyand Coherence”, Qualitative Research, Vol. 3, No. 3,
Imani Jajarami H. [Ashnaie ba ravesh Delphi va karborde an dar tasmimgiri]. Faslnameh Modiriat Shahri,2000; 1(1): 35-9. Persian
Katz, D and kahn, R,L. (2009). The Social Psychology of Organization, New York: Willey.
Kennedy HP. Enhancing Delphi research: methods and results. J Adv Nurs 2004 Mar; 45(5): 504-11.
Kohlbacher, F. The use of qualitative content analysis in case study research.in Forum Qualitative Sozialforschung/Forum: Qualitative Social Research.2006
Mitchell, T, R. (2007). People In Organization Understanding Their Behavior. www. ERIC. com.
Pentagon. (2007). Comandering. www. Pentagon-usa- comiservo3. html.
Pounder, J, S. 2001, New Leadership and Unniversity Organizational Effectiveness Exploring the Relationship, Leadership & Organization Development, Journal 22(6), pp, 281-290.
Powell C. The Delphi technique: myths and realities. J Adv Nurs 2003 Feb; 41(4): 376-82.
S Bekesiene, S Hoskova-Mayerova, 2018, -Decision tree-based classification model for identification of effective leadership indicators. Journal of Mathematical and …, 2018 - journals.itb.ac.id
Spisak, B. R. O’Brien, M. J. Nicholson, N & Van Vugt, M. 2015, Niche constructionand the evolution of leadership, Academy of Management Review, Vol. 40, No. 2, 291–306.
Tannenbaum, R. Weschler, I. Massarik, F. 1959, Leadership and Organization: A Behavioral Science Approach, Mc Grawhill.
Yu, H & Leithwood, K & Jantiz, D. 2002, the Effects of Teachers’Commitment to Chang in Hong Kong, Journal of Educational Administration, 40(4), p, 40.
Yukl, G. A.1971. Leadership in Organization: Englewood cliffs: NJ. Prentice Hall Ince.
Waltz, C.F. O. Strickland, and E.R. Lenz, Measurement in nursing and health research. 2010, New York: Springer Pub.