کاربست سازمان برای رزم و ساختار عملیاتی نزاجا بر اساس سطوح دکترین نظامی و جنگ‌های آینده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

1. عضو هیئت علمی دافوس آجا و پژوهشگر جنگ آینده، تهران، ایران، (نویسندۀ مسئول)؛ ff. ka@chmail.ir

چکیده

اندیشه اصلی هر نیروی نظامی در قالب دکترین آن شناخته می­ شود؛ دکترین امری ذهنی و مجموعه­ ای از اعتقادها و دانشی است که با تجربه ثابت شده است. دکترین نظامی چارچوبی برای به ­کارگیری نیروها، تجهیزات و تاکتیک­ها در جنگ می­ باشد. پیروزی در جنگ آینده زمانی میسر می ­گردد که نزاجا، ساختار عملیاتی خود را با سطوح جنگ و دکترین نظامی منطبق نماید. طبق اسناد موجود، جنگ و دکترین دارای سه سطح تاکتیکی، عملیاتی و راهبردی ­است، در ساختار فعلی آجا و نزاجا سطح تکنیکی و فراراهبردی وجود ندارد. هدف اصلی این تحقیق تبیین ساختار عملیاتی نزاجا بر اساس سطوح دکترین نظامی و جنگ‌های آینده می­باشد. این پژوهش از نوع توسعه ­ای- کاربردی بوده و به روش زمینه ­ای- موردی انجام گردیده است. جامعه آماری 50 نفر از نخبگان لشکری با جایگاه سرتیپی به بالا هستند که حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی بوده و سه سال به‌ عنوان فرمانده لشکر و تیپ انجام وظیفه نموده­اند، روش جمع ­آوری اطلاعات میدانی و کتابخانه ­ای می­ باشد، یافته ­ها با استفاده از روش­های خبرگی، تحلیل شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که جنگ آینده دارای 5 سطح دکترینی و 5 سطح اجرایی می‌باشد: سطح تکنیکی، تاکتیکی، عملیاتی، راهبردی و فراراهبردی. به­ منظور کاهش سطوح و لایه­ های فرماندهی، ساختار عملیاتی نزاجا در جنگ آینده به­ صورت گروهان، گردان، لشکر و نزاجا، می‌باشد. در این ساختار دو لایه فرماندهی تیپ و قرارگاه منطقه­ای حذف می­ گردد. در حال حاضر ساختار نزاجا تی پ­محور و قرارگاه­پایه است؛ به همین دلیل رویکرد آن تهدیدمحور و کُنشی است. چنانچه ساختار نزاجا به صورت گردان‌محور و لشکرپایه شود، رویکرد آن، به امنیت­ محور و فراکُنشی تبدیل می­ گردد. این مقاله به‌ دنبال تغییر ساختار سازمانی نزاجا نیست، بلکه به دنبال سازمان برای رزم و ساختار عملیاتی نزاجا در جنگ احتمالی آینده می­ باشد.

کلیدواژه‌ها


افشردی، محمدحسین، (1398)، جزوه آموزشی طرح‌ریزی و هدایت صحنه جنگ، تهران، دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی و تحقیقات راهبردی، پژوهشکده دکترین، معماری دفاعی امنیتی و ترازیابی قدرت.
پورشاسب، عبدالعلی، (1397)، «بررسی نقش عوامل ژئوپلیتیک در تعیین دکترین نظامی»، تهران، فصلنامه مطالعات بین­رشته­ای دانش راهبردی، شماره 30
تهامی، مجتبی، (1384)، امنیت ملی، جلد دوم، تهران: نشر آجا.
شکوهی، حسین و علیرضا شیخ، (1396)، «الگوی تشکیل فرماندهی مشترک منطقه­ای آجا مبتنی بر تهدیدات آینده»، فصلنامه علمی پژوهشی آینده‌پژوهی دفاعی، شماره 3
زهدی، یعقوب، و کلانتری، فتح­ا...، (1395)، واکاوی رویکردهای جنگ آینده، تهران: مرکز تحقیقات راهبردی دفاعی.
دلاوری، رضا، (1378)، فرهنگ لغات و اصطلاحات علوم سیاسی و روابط بین­الملل، چاپ اول، تهران: انتشارات دلاوری.
سامرز، هارجی (1371)؛ «دکترین نظامی دستورالعمل برای طراحی نیروها»، فصلنامه بررسی­های نظامی، شماره 12، سال سوم.
لونی، محمدرضا، (1389)، «دکترین نظامی چگونه شکل می­گیرد»، فصلنامه علوم و فنون نظامی، تهران، دافوس آجا.
قنبری­جهرمی، محمدحسین، (1387)، «دکترین نظامی و فرآیند شکل­گیری آن»، فصلنامه مطالعات دفاعی- امنیتی تهران، تهران، دانشگاه امام حسین (ع).
کلانتری، فتح­ا...، (1395)،«مشخصات جنگ احتمالی آینده علیه ج.ا.ایران و راهبردهای مقابله با آن»، فصلنامه علمی- پژوهشی راهبرد دفاعی، شماره 56.
کلانتری، فتح­ا... و امیر صادقی (1398)، «منطقه منازعه خاکستری مفهوم نوپدید در مدیریت  دفاعی آینده»، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات و مدیریت راهبردی دفاعی ملی، شماره 10.
محمد معین، (1383)، فرهنگ فارسی معین، چاپ بیست و یکم، جلد 2، تهران: امیرکبیر.
نوروزی، محمدتقی، (1385)، فرهنگ دفاعی- امنیتی، مرکز مطالعات و پژوهش‌های مدیریت، تهران، انتشارات سنا.
یاری،  هوشنگ، (1392)، هوانیروز، نگاهی به گذشته، حال، آینده، تهران: سوره سبز.
دافوس آجا، (1398)، نیروهای مشترک و مرکب، گروه آموزشی مشترک.
Posen, Barry,(1984) The Sources of Military Doctrine: France, Britain, and Germany Between the World Wars. Cornell University Press. ISBN 0-8014-9427-3, p. 13.
Horton. B. frank & others.Viotti. P.(1953), military doctrine in comparative defence policy. Johns Hopkins University Press, Khordad11.