بهبود ایمنی آموزش عملی تیراندازی با سلاح جنگی با روش‌ توأمان تجزیه‌وتحلیل ایمنی شغل و تجزیه‌وتحلیل حالات شکست و اثرات آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه افسری امام علی(ع) (*نویسندۀ مسئول)؛ m.abbasian@modares.ac.ir

10.22034/iamu.2022.532986.2601

چکیده

آموزش‌ ایمن و با کیفیت به کارکنان جدیدالورود، از دغدغه‌های اصلی مراکز آموزش نظامی اغلب کشورهای دنیاست. در همین راستا یکی از آموزش‌های پرخطر و بااهمیت نیروهای نظامی، آموزش مهارت تیراندازی است. با توجه به مخاطرات تیراندازی با گلوله‌های واقعی، در بسیاری از مراکز آموزشی نظامی از آموزش و تیراندازی بدون شلیک واقعی (تمرین خشک) نظیر آموزش به کمک شبیه‌سازها و یا تفنگ بادی استفاده می‌شود. اما نتایج مطالعات علمی و بررسی‌های میدانی حاکی از این است که این روش‌های آموزش و ارتقای مهارت تیراندازی کارکنان نظامی، تنها در حد روشی مکمل توصیه می‌شود و آموزش با سلاح واقعی و در میادین تیر جنگی همواره مورد تأکید است. از این‌رو یکی از حادثه‌خیزترین مکان‌های مراکز آموزش نظامی، میادین تیر آموزشی سلاح‌های جنگی آنهاست. مقاله حاضر در روشی علمی درصدد ارائه راهکاری برای مدیریت بحران میادین تیر مهارت‌آموزان مبتدی تیراندازی است. به‌ همین منظور یک الگوی ترکیبی مبتنی بر ارزیابی خطر به روش‌های تجزیه‌وتحلیل ایمنی شغل و تجزیه‌وتحلیل حالات شکست و اثرات آن ارائه شد. الگوی پیشنهادی، ترکیبی ارزیابی خطر میادین تیر، مشتمل بر ده گام اصلی است. در ادامه، ارزیابی خطر مأموریت تیراندازی دانشجویان سال یکم در میدان تیر ژ-3 یک مرکز آموزش عالی نظامی مدنظر قرار گرفت. بدین منظور، نخست فرآیند تیراندازی برای مطالعه موردی اشاره‌شده به پنج مرحله اصلی تفکیک شد. سپس گام‌های ده‌گانه الگوی پیشنهادی برای آن اجرا گردید. بر این اساس، تعداد 29 خطر برای اجرای ایمن مأموریت‌های مهارت‌افزایی تیراندازی ژ-3 مرکز موردمطالعه، شناسایی و برای مدیریت هر یک از این خطرات، اقدامات کنترلی مناسبی ارائه گردید.

کلیدواژه‌ها


آجورلو، فرید. (1394). طراحی و ساخت دستگاه کمک‌آموزشی نگهدارنده سلاح‌های ورزشی تیراندازی، همایش بین‌المللی تربیت بدنی و ورزش، دوره 9.
احسان‌بخش، حکمت. (1396). بررسی تأثیر تمرینات آمادگی جسمانی بر ارتقای عملکرد تیراندازی کارکنان نظامی (مورد مطالعه: یکی از یگان‌های تکاور نیروی زمینی ارتش)، علوم و فنون نظامی،  13 (42)، 169-184.
احمدی‌زاده، محمدجواد؛ طاهری، مصطفی. (1398). بررسی اثربخشی آموزش مغزی با بهره‌گیری از تیراندازی مجازی و واقعی بر مهارت تیراندازی دانشجویان یک دانشگاه نظامی، مجله طب نظامی، 21، 153 تا 160.
امینی، امین؛ واعظ‌موسوی، سیدمحمدکاظم؛ ناجی، مرتضی. (1397). تأثیر آموزش چشم آرام بر بهبود عملکرد تیراندازان تازه کار نظامی-کارآزمایی بالینی تصادفی‌شده کنترل‌دار، مجله طب نظامی، 20 (6)؛ 626 تا 634.
بیاتی، علیرضا؛ صادقی، حیدر؛ تقوا، مهدی. (1393). مقایسه شاخص‌های اصلی بیومکانیکی تیراندازان نخبه بزرگسال زن و مرد تیم ملی تیراندازی جمهوری اسلامی ایران، همایش بین‌المللی تربیت بدنی و ورزش؛ دوره 8.
بیاتی، علیرضا؛ یوسفیان‌ملا، راضیه؛ صادقی، حیدر؛ جامه‌بزرگی، علی‌اصغر؛ طباطبایی، سیدمهدی. (1394). ارتباط تعادل ایستا و شاخص‌های آنتروپومتریکی تیراندازان نخبه بزرگسال زن و مرد ایرانی، طب توانبخشی، 4 (4)، 1 تا 10.
جزینی‌درچه، سعیده؛ لطفی، غلامرضا؛ نمازی‌زاده، مهدی. (1396). تأثیر آموزش مهارت‌های فراشناختی بر یادگیری تیراندازی با کمان، کنفرانس بین‌المللی علوم ورزشی، دوره 4.
عابدی، لطفعلی و غضنفری، احمد. (1388). راهبردهای مؤثر در افزایش مهارت تیراندازی دانشجویان یک دانشکده نظامی، مجله طب نظامی، دوره 11 (1)، 13 تا 17.
عباسپور، محمد؛ فاضلی‌نیا، محمد؛ علی‌نژاد، جابر؛ سیاهکالی‌مرادی، جواد. (1400). بررسی عوامل مؤثر در افزایش مهارت تیراندازی با سلاح کلاشینکف در سربازان آموزشی (موردمطالعه: سربازان آموزشی مرکز آموزش عمومی شهید ادیبی)، فصلنامه مطالعات خدمت سربازی، 3 (9)، 1 تا 24.
عبدالهی، مژگان؛ صابریان، مصطفی‌قلی. (1395). بررسی ارتباط رکورد تیراندازی و هوش معنوی تیراندازان استان اصفهان، کنفرانس بین‌المللی علوم ورزشی، دوره 3.
عذرتی‌گیلان، امیر؛ حیرانی، علی؛ خزایی، علی‌اشرف؛ عباس‌زاده، علی. (1390). تأثیر روش‌های ارائه بازخورد خودتنظیمی و دامنه‌ای بر یادگیری و قابلیت شناسایی خطا در مهارت تیراندازی، پژوهش‌ها در علوم زیستی ورزشی، دوره 1 (3)، 51 تا 62.
کاشانی، ولی‌اله؛ آذری، منصوره؛ نیک‌روان، احمد. (1399). تعیین مهارت برجسته در رشته تیراندازی با تفنگ بادی در شرایط اضطراب رقابتی: نگرشی به اصول ویژگی تمرین، رشد و یادگیری حرکتی-ورزشی (حرکت)، دوره 12 (1)، 49 تا 66.
کارگر، مریم؛ پورآقایی‌اردکانی، زهرا؛ سلمان، زهرا؛ هیئت، زهرا. (1394). تأثیر یادگیری پرخطا و کم‌خطا بر یادگیری مهارت تیراندازی با کمان، همایش بین‌المللی تربیت بدنی و ورزش.
شاهدوست، کامران؛ ارشم، سعید. (1397). اثر خستگی بر عملکرد تیراندازان ماهر و مبتدی: نوع تکلیف و تغییرپذیری نوسانات پاسچری، پژوهشنامه مدیریت ورزشی و رفتار حرکتی، دوره 14 (27)؛ 243 تا 258.
صمدی، حسین؛ حسینی، فاطمه‌سادات؛ بیدکی، رضا. (1395). بررسی اثربخشی شش هفته تمرین ذهن آگاهی بر غلظت کورتیزول بزاقی و عملکرد ورزشی تیراندازان، دانشگاه علوم پزشکی سبزوار (اسرار)، دوره 23 (4)، 724 تا 731.
محمدی، مهدی؛ موسوی، فرانک. (1395). بررسی نقش سیمیلاتور تفنگ‌های سبک بر افزایش مهارت و عملکرد تیراندازی سربازان آموزشی، کنفرانس بین‌المللی پژوهش در مهندسی، علوم و تکنولوژی؛ دوره 3.
مرادیان، محسن؛ آقامحمدی، داود؛ بابائی، حامد؛ مرادیان، بهزاد. (1397). سنجش تهدیدات نظامی ج.ا.ا. با استفاده از مدل مرکز مطالعات راهبردی آجا برای ارزیابی تهدیدات (ETMSSC AJA) و مقایسه آن با نتایج حاصله از روش ترکیبی آنتروپی شانون و مدل مجموع ساده وزن، مطالعات دفاعی استراتژیک، دوره 95، 95 تا 120.
ناجی، احمدعلی؛ کرمی، مرتضی. (1398). پیش‌بینی عملکرد تیراندازی با آمادگی شناختی، تنظیم شناختی هیجان و ذهن آگاهی، روانشناسی نظامی، دوره 10 (38)، 45 تا 56.
ناجی، مرتضی؛ ناجی، احمدعلی. (1397). اثربخشی آموزش کوتاه‌مدت آگاهی موقعیتی بر تنظیم شناختی هیجانی و نمرات تیراندازی با تفنگ بادی، مطالعات روان‌شناسی ورزشی، دوره 7 (26)، 167 تا 178.
واعظ‌موسوی، سیدمحمدکاظم. (1381). رابطه توجه کانونی با یادگیری تیراندازی با تفنگ بادی، پژوهش در علوم ورزشی، دوره 1 (4)، 53-59.
Albrechtsen, E., Solberg, I., & Svensli, E. (2019). The application and benefits of job safety analysis. Safety science, 113, 425-437.
Asıl, U., & Nasibov, E. (2021). Using Image Processing Techniques to Increase Safety in Shooting Ranges. Available at SSRN 3835611.
Jian-wei, L. U. (2002). Study on the risk management in weapon system development. Systems Engineering and Electronics, 5(002).
MALLIAROU, M., SOURTZI, P., CONSTANTINIDIS, T. C., & VELONAKIS, E. (2011). Injuries and their Relationship with Occupational Accidents in Greek Army Personnel. Balkan Military Medical Review, 14(1).
Kardous, C. A., & Murphy, W. J. (2010). Noise control solutions for indoor firing ranges. Noise Control Engineering Journal, 58(4), 345-356.
Lewandowski-Romps, L., Peterson, C., Berglund, P. A., Collins, S., Cox, K., Hauret, K., & Heeringa, S. G. (2014). Risk Factors for Accident Death in the US Army, 2004 2009. , 47(6), 745-753.
Ghoushchi, S. J., Gharibi, K., Osgooei, E., Ab Rahman, M. N., & Khazaeili, M. (2021). Risk prioritization in failure mode and effects analysis with extended SWARA and MOORA methods based on Z-numbers theory. Informatica, 32(1), 41-67.
Song, C., Jia, Y. Z., Wang, D. J., Liu, H. T., & Cao, Y. (2020). Safety Risk Assessment of Shooting Test by Deep Learning Neural Networks. Journal of Computers, 31(5), 277-289.
Rozenfeld, O., Sacks, R., Rosenfeld, Y., & Baum, H. (2010). Construction job safety analysis. Safety science, 48(4), 491-498.
YU, X., ZHAI, Q., & WU, S. (2009). Risk Assessment of Dynamic Calibration Scheme for Shooting Range Outfield Test Device [J]. Journal of Test and Measurement Technology, 1.