مکان‌یابی پاسگاه‌های مرزی و تعیین مناطق مستعد نفوذ با استفاده از سیستم استنتاج فازی و GIS (مطالعه موردی: محدوده نوار مرزی شهرستان نهبندان)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری ژئومورفولوژی، مدرس دانشگاه افسری امام علی(ع)

2 دانشیار ژئومورفولوژی، دانشگاه علوم انتظامی امین

چکیده

یکی از شرایط و ضرورت‌های تأمین امنیت در یک کشور، تأمین امنیت مرزهای بین‌المللی پیرامونی آن کشور است. در بین مناطق مرزی شرق کشور، استان خراسان جنوبی ازجمله مناطقی است که بنا به موقعیت خاص ژئوپلیتیکی همواره در مقاطع تاریخی مختلف چهارراه حوادث و ناامنی بوده و در حال حاضر نیز با مسائل عدیده و تهدیدات امنیتی همچون قاچاق مواد مخدر از افغانستان به خاک ایران، فعالیت‌های تروریستی، حضور کشورهای فرامنطقه‌ای در مجاور مرزها، وجود تهدید مطالبات قومی و مذهبی و اقامت غیرقانونی برخی از اتباع کشورهای هم‌جوار به‌ویژه افغانستان مواجه است. هدف از این تحقیق جانمایی و مکان‌یابی پاسگاه‌های نوار مرزی شهرستان نهبندان با کشور افغانستان با تکیه ‌بر شناخت توان واحدهای ژئومورفولوژیکی جهت افزایش توانمندی‌های دفاعی و عملیاتی کشور، مبارزه با اشرار، مواد مخدر، کالای قاچاق، اقدامات پدافندی و مکان‌یابی احداث مواضع دفاعی و پاسگاه‌ها مرزی است. در این پژوهش، ابزارهای تحقیق به چهار دسته اصلی، انواع نقشه‌ها، عکس‌های هوایی و تصاویر ماهواره‌ای، ابزارهای مفهومی (نرم‌افزارها) و مدل‌ها تقسیم می‌شوند. مدل‌سازی منطقه با استفاده از سیستم استنتاج فازی با مدنظر قرار دادن واحدهای ژئومورفولوژیکی، زمین‌شناسی، لیتولوژی، کاربری اراضی، دسترسی به سکونت‌گاه‌ها، محورهای مواصلاتی، ارتفاع، شیب، جهت شیب، شبکه زهکشی و ... صورت گرفته است. نتایج نشان می‌دهد مناطق مرزی نهبندان مستعد نفوذ می‌باشند. بر اساس نقشه‌های نهایی مکان‌یابی و برآورد قابلیت‌ها و محدودیت‌های واحدهای ژئومورفولوژیکی در مرز نهبندان با کشور افغانستان با جانمایی و احداث 16 پاسگاه و یا موضع دیدبانی، حداکثر استفاده و به‌کارگیری از این واحدها در مقابله با نفوذ نیروی متخاصم و نفوذ اشرار، کنترل مرز با هدف جلوگیری از قاچاق کالا و مواد مخدر به منطقه پیشنهاد گردید.

کلیدواژه‌ها


فهرست منابع

احمدى‌پور، زهرا. حیدرى موصلو، طهمورث و میرجلالى، اکبر (1390). تبیین عوامل ناامنی در جنوب شرق ایران. فصلنامه مطالعات امنیت اجتماعى.
آقانباتی، سید علی (1383). زمین‌شناسی ایران. انتشارات سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معادن کشور.
آقاطاهر، رضا. فلاح ززولی، محمد. زرافشار، مهرداد و جعفری، محسن (1394). ارائه نقشه پهنه‌بندی مراکز مستعد دفاعی در مناطق جنگلی با تکیه بر AHP و GIS مطالعه موردی: علی‌آباد کتول- استان گلستان. فصلنامه اطلاعات جغرافیایی سپهر، 24(95)، 82.
بای سلامی، ابراهیم، غلام حیدر (1385). موقعیت ژئوپلیتیک و ناامنی اجتماعی مورد شهرستان‌های خواف و رشت‌خوار در شرق ایران. فصلنامه ژئوپلیتیک، 3، 25-31.
بهرام‌آبادی، بهروز و یمانی، مجتبی (1390). بررسی چالش‌های ژئومورفولوژیکی مناطق خشک و تأثیر آن بـر مکان‌یابی منطقه دفاع عامل و غیرعامل یگان‌های نظامی. فصلنامه مدیریت نظامی، 11(44)، 67-47.
پیشگاهی فرد، زهرا. امیدی، مریم (1388). ارتباط بین پراکندگی اقوام ایرانی و امنیت مرزها. فصلنامه ژئوپلیتیک، 1، 48-71.
پیشگاهی‌فرد، زهرا و احمدی دهکاء، فریبرز (1389). ارزیابی تهدیدات امنیت ملی در مرزهای مناطق شمالی ایران. نشریه آمایش محیط، 3(9)، 77-53.
حافظ‌نیا، محمدرضا (381 1). جغرافیای سیاسی ایران. تهران: انتشارات سمت.
دهشیری، محمدرضا (1388). بازتاب مفهومی و نظری انقلاب اسلامی ایران در روابط بین‌الملل. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
رســتمی، فــرض الله (1387). اصــلاح مــدل بــرآورد رسوب ام پسیاک با به‌کارگیری تکنیـک فـازی در حوضه سد زاگرس. پایان‌نامه کارشناسـی ارشـد: دانشگاه تربیت‌معلم.
زنگنه اسدی، محمدعلی. رضایی عارفی، محسن. رضایی عارفی، مرتضی و نورمحمدی، علی‌محمد (1392). نقش پدیده‌های ژئومورفولوژی در مسائل دفاعی و امنیتی نواحی مرزی جنوب شرقی کشور با استفاده از مدل تحلیلی SWOT. دو فصلنامه ژئومورفولوژی کاربردی ایران، 1، 27–43.
سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، مدیریت اطلاعات جغرافیایی (1388). فرهنگ جغرافیایی آبادی‌های کشور، استان خراسان جنوبی، شهرستان نهبندان.
صادقی، حجت ا... یونسی، غلامرضا و فدایی، معصومه (1392). تحلیل وضعیت فرهنگی، اجتماعی و سیاسی مرزی استان خراسان جنوبی. فصلنامه دانش انتظامی خراسان جنوبی، 2(4)، 37-50.
عبادى‌نژاد، سید علی. صفارى، امیر. پناهى حمید و پورغلامى محمدرضا (1389). نقش عوارض ژئومورفولوژیکى در قاچاق مواد مخدر از مرزهاى جنوب شرق کشور. فصلنامه مطالعات مدیریت انتظامی، 5(3)، 467.
عطایی، محمد (1389). تصمیم‌گیری چندمعیاره فازی. چاپ اول. انتشارات دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود.
عظیمی حسینی، محمد و نظری‌فرد، محمدهادی (1392). کاربرد GIS در مکان‌یابی، چاپ چهارم. ، تهران: مهرگان قلم.
علایی طالقانی، محمود (1386). ژئومورفولوژی ایران، چاپ چهارم. تهران: انتشارات قومس.
فتحی، محمد حسن (1389). تحلیل ژئومورفولوژیکی مکان‌گزینی مراکـز نظـامی بـا اسـتفاده ازRS & GIS  (مطالعه مـوردی: دامنه‌های غربی کوهستان سهند). پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته جغرافیای طبیعی، دانشـگاه تبریز.
فخری، سیروس (1391). ژئومورفولوژی زاگرس جنوب شرقی (شمال تنگه هرمز) و تأثیر آن بر دفاع غیرعامل مراکز حیاتی، حساس و مهم (با تأکید بر مکان‌یابی). رساله دکتری دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران.
کابلی‌زاده، مصطفی (1392). بازسازی سه‌بعدی اتوماتیک ساختمان در مناطق شهری با استفاده از منطق فازی و منحنی‌های فعال هندسی. رساله‌ی دکتری گرایش فتوگرامتری، دانشگاه صنعتی خواجه‌نصیرالدین طوسی.
کوره‌پزان دزفولی، امین (1384). اصول تئوری مجموعه‌های فازی و کاربردهای آن در مدل‌سازی ‏مسائل مهندسی آب. چاپ دوم. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
کیا، سید مصطفی (1391). محاسبات نرم در ‏MATLAB‏، چاپ دوم. تهران: انتشارات دانشگاهی کیان.‏
کیخایی، مهدی. رنگزن، کاظم. تقی‌زاده، ایوب و بهرام‌آبادی، بهروز (1394). مکان‌یابی استقرار یگان‌های پشتیبانی خدمات رزمی با استفاده از سیستم استنتاج فازی در منطقه نصرآباد اصفهان. فصلنامه مدیریت نظامی، 15(58)، 70-94.
مالچفسکی، یاچک (1390). سامانه اطلاعات جغرافیایی و تحلیل تصمیم‌گیری چندمعیاره، چاپ دوم. تهران: انتشارات سمت.
مقیمی، ابراهیم. یمانی، مجتبی. بیگلو، جعفر. مرادیان، محسن و فخری، سیروس (1391). تأثیر ژئومورفولوژی زاگرس جنوبی بر پدافند غیرعامل در منطقه شمال تنگه هرمز (با تأکید بر مکان‌یابی مراکز ثقل جمعیتی). فصلنامه مدیریت نظامی، 48(12)، 77-112.
مقیمی، ابراهیم. بهرام‌آبادی، بهروز و داودی، اعظم (1391). بررسی تأثیر شاخص‌های ژئومورفولوژیکی نواحی خشک و بیابانی بر تحرکات و فعالیت‌های نیروهای نظامی (مطالعه موردی: دشت مسیله قم). فصلنامه مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، 2(8)، 21-37.
مؤمنی، منصـور (1387). مباحـث نـوین تحقیـق در عملیات، چـاپ دوم. تهـران: دانشـکده مـدیریت دانشگاه تهران.
نصیری، محمدرضا (1388). ارائه مدل مکان‌یابی مراکز حساس و حیاتی با توجه به اصول پدافند غیرعامل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی صنایع، دانشگاه علم و صنعت، تهران.
نوگل سادات، میرعلی اکبر (1372). نقشه تکتونیک ایران: مقیاس1:1000000. سازمان زمین‌شناسی و اکتشافات معدنى کشور.
یمانی، مجتبی (1377). لزوم انجام مطالعات ژئومورفیک در اهداف نظامی و عملیاتی. همایش جغرافیا: کاربردهای امنیتی نظامی. تهران: دانشگاه امام حسین(ع).
Banai Kashani, R. )1989). A new method for site suitability analysis: An Analytical hierarchy process. Environmental Management, 13(6), 693-785.
Chang, D. Y. (1996). Applications of the extent analysis method on fuzzy AHP. European Journal of Operational Research, 95(3), 649–655.
Satyanarayana, P., & Togendran, S. S. S. (2006). Military application of GIS, GIS India, Hydarabad, India.
Van Alphen, B. J., & Stoorvogcl, J. J. )2000). A functional approach to soil characterization in support of precision agriculture. Soil Science Society of America Journal, 64, 1706-1713.