تحلیل نقاط بهینه استقرارگاه‌های نظامی برمبنای ملاحظات دفاعی و امنیتی با استفاده ازGIS (مطالعه موردی: استان اردبیل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی

چکیده

در حال حاضر با توجه به موقعیت خاص ژئواستراتژیکی کشور ایران به خصوص استان اردبیل به دلیل نزدیکی به مرزها ضروری است که مکان‌یابی مناسب برای استقرارگاه‌های نظامی از جمله مسائل مهم در آمایش دفاعی قرار بگیرد. لذا مکان‌گزینی مناسب این مراکز می‌تواند باعث بالا رفتن کارایی و اثربخشی این مراکز در مواقع بحران و تهدیدات نظامی باشد. معیارهای متعددی در مکان‌گزینی مراکز نظامی تأثیرگذار می‌باشند که بخش عمده‌ای از آنها ملاحظات دفاعی و امنیتی هستند. مؤلفه‌ها و معیارهای دفاعی‌ و امنیتی یکی از عوامل تعیین‌کنندۀ مکان‌های مناسب برای دفاع و ساخت مواضع و مراکز نظامی هستند. لذا این تحقیق به روش توصیفی- تحلیلی و با هدف تحلیل جهات بهینه استقرارگاه‌های نظامی بر مبنای ملاحظات دفاعی و امنیتی در استان اردبیل انجام گرفته است. با توجه ملاحظات دفاعی و امنیتی‌‌، داده‌ها گردآوری و براساس نظر کارشناسان و منابع موجود با استفاده از مدل ANP در نرم افزار Super Decision در محدوده مورد مطالعه وزن‌دهی؛ سپس با بهره‌گیری از روش هم‌پوشانی کلیۀ لایه‌های مؤثر در مکان‌یابی مراکز نظامی در محیط Arc Gis نقشه‌سازی شده و در نهایت جهات بهینه برای ایجاد استقرارگاه‌های نظامی شناسایی و پهنه‌بندی گردیده است. نتایج حاصل از این بررسی‌ها نشان می‌دهدکه از مجموع 17953 کیلومتر مربع مساحت استان اردبیل، 07/26 درصد از کل مساحت استان از نظر مکان‌گزینی پادگان‌های نظامی استقرار بسیار نامناسب؛ 50/30 درصد جزء مناطق با مکان‌گزینی استقرار نامناسب؛ 53/25 درصد جزء مناطق با مکان‌گزینی استقرار نسبتاً مناسب؛ 12/13 درصد جزء مناطق با مکان‌گزینی استقرار مناسب و در نهایت 76/4 درصد جزء مناطق با مکان‌گزینی استقرار بسیار مناسب در سطح کاربری‌های استان اردبیل قرار دارند.

کلیدواژه‌ها


فهرست منابع

ارسطو، بهروز و هاشمی، علیرضا (1390). مکان‌گزینی ابنیه انتظامی با رویکرد پدافند غیر عامل در مهدی‌شهر. فصلنامه دانش انتظامی سمنان، 1(1)، .
ارکات، جمال و زمانی، شکوفه (1394). مکان‌یابی تسهیلات حساس با در نظر گرفتن اصول پدافند غیر عامل. مجله علمی پژوهشی علوم وفناوری‌های پدافند نوین، 6(4)، 276-265.
امینی ورکی، سعید و کریمی، رضا (1392). ملاحظات مکان‌یابی استقرارگاه‌های نظامی (پادگان) در مناطق مرزی. ششمین کنگره انجمن ژئوپولتیک ایران، مشهد.
حسینی، هادی، صدیقی، ابولفضل (1393). تحلیلی بر آمایش فضایی- مکانی فضاهای درمانی مشهد با رویکرد پدافند غیر عامل. فصلنامه علمی آمایش سرزمین، 6(2)،‌ 361-335.
جلالی فراهانی، غلامرضا (1391). چهار گفتار در باب پدافند غیرعامل. تهران: انتشارات نقش یاس.
چوخاچی زاده مقدم، محمدباقر (1381). مجموعه مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی. دانشگاه امام حسین(ع)
چوخاچی زاده مقدم، محمدباقر و امینی قشلاقی، داود (1388). اهمیت نظامی شبکه‌های ارتباطی مرزی استان آذربایجان شرقی، پژوهش جغرافیای طبیعی، 68، 85-104.
محمدی ده‌چشمه، مصطفی (1392). ایمنی و پدافند غیر عامل شهری. چاپ اول، اهواز: انتشارات دانشگاه شهید چمران.
روستایی، شهرام. فخری، سیروس. فتحی، محمد حسین (1392). تحلیل ژئوموفورفولوژیکی مکان‌گزینی مراکز نظامی (مطالعه موردی: دامنه‌های غربی کوهستان سهند )، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، 45(3)، 228-209
زرقانی، هادی و اعظمی، هادی (1390). تحلیل ملاحظات نظامی – امنیتی در آمایش و مکان‌گزینی مراکز و استقرارگاه‌های نظامی با تأکید بر استان خراسان رضوی، مجله برنامه ریزی و آمایش فضا، شماره 11.
سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اردبیل (1390). مطالعات طرح آمایش استان اردبیل. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان اردبیل، اردبیل.
سیدین، افشار. رستمی، حسین. امینی ورکی، سعید (1396). ارزیابی آسیب‌پذیری مکانی زیرساخت‌‌های استان اردبیل با رویکرد پدافند غیرعامل، فصلنامه آمایش سرزمین.
سعیدی، علی؛ باقری، حسین و شمس ، میثم (1392). مکان‌گزینی پادگان نظامی با رویکرد پدافند غیرعامل با استفاده از تلفیق GIS و MCDA(مورد مطالعه :شهرستان تربت جام ). مجله سیاست دفاعی، سال بیست ودوم، شماره 84.
شمسایی زفرقندی، فتح الله (1391). مقدمه ای بر آمایش و مکان‌یابی، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین (ع).
عبادی‌نژاد، سیدعلی، بهرام‌آبادی، بهروز (1395). مکان‌یابی پاسگاه‌های مرزی وتعیین مناطق مستعد نفوذ با استفاده از سیستم استنتاج فازی وGIS(مطالعه موردی محدوده نوار مرزی شهرستان نهبندان)، فصلنامه مدیریت نظامی، 16(3)، 63-92.
فخری، سیروس. مقیمی، ابراهیم. یمانی، مجتبی. جعفر بیگلو ،منصور و محسن، مرادیان (1392). تأثیر عوامل ژئومورفولوژیکی و اقلیمی (ژئومورفوکلیمایی زاگرس جنوبی در منطقه شمال تنگه هرمز در دفاع غیرعامل (با تأکید بر مکان‌یابی مراکزحساس و مهم ). پژوهش‌های ژئومورفولوژیکی کمی، 2(2)، 81-98.
کریمی کردآبادی و خلیلی، یاسر (1393). تحلیل ملاحظات ژئوموفولوژیکی در مکان یابی مراکز نظامی مطالعه موردی: جنوب ایلام). آمایش سرزمین، 6(1).
لطفی ، احمد. حنفی، علی. عباس‌زاده، ناصر (1395). مکان‌یابی نقاط بهینه برای اردوگاه‌های دانشگاه امام علی(ع) با استفاده از GIS و مدل برنامه‌ریزی خطی. فصلنامه مدیریت نظامی، 16(2)، 23-46.
مشهدی، حسن (1394). ارزیابی تهدیدها، آسیب‌پذیری و ریسک در زیرساخت‌های حیاتی. ، چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.
مقیمی، ابراهیم. یمانی، مجتبی. جعفر بیگلو ، محسن. مرادیان ، محسن و فخری، سیروس (1391). تأثیر ژئوموفولوژی زاگرس جنوبی بر پدافند غیر عامل درمنطقه شمال تنگه هرمز (با تأکید بر مکان‌یابی مراکز ثقل جمعیتی ). فصلنامه علمی - پژوهشی مدیریت نظامی،12(48)، 77-112.
مقدم‌نیا، حیدرعلی و همکاران (1392)، استان‌شناسی اردبیل، تهران: شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی ایران.
موحدی‌نیا، جعفر (1386). اصول و مبانی پدافند غیرعامل. چاپ اول، تهران: انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر
وزارت نیرو (1393). مقررات و حریم خطوط انتقال گاز. شرکت ملی گاز ایران، تهران.
وزارت نیرو (1393). حریم جدید خطوط انتقال و توزیع نیروی برق. شرکت برق کشور.
Diego F. Rueda & Eusebi Calle (2017). Using interdependency matrices to mitigate targeted attacks on interdependent networks: A case study involving a power grid and backbone telecommunications networks. International Journal of Critical Infrastructure Protection, 16, 3-12.
Richard White, Terrance Boult, Edward Chow (2014). A computational asset vulnerability model for the strategic protection of the critical infrastructure. International Journal of Critical Infrastructure Protection, 7(3), 167-177.