تحلیلی بر بایستگی نزاهت مدیران راهبردیِ جمهوری اسلامی ایران از بیماری نفاق با تأکید بر تعالیم نهج‌البلاغه و دیدگاه خبرگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه افسری امام علی(ع)

10.22034/IAMU.2022.552534.2732

چکیده

در همۀ سازمان­ها، مدیریت، همچنانکه اساسی­ترین عنصر پیشران درجهت نیل به اهداف سازمانی ­است، در جهت اخلاقی نیز، مهم­ترین عنصر تأثیرگذار بوده و مدیران راهبردی، مؤثرترین بازیگران عرصۀ اخلاق در همۀ کشورها از جمله، جمهوری اسلامی ایران می­باشند. بنابراین، نیاز است که مدیران راهبردی کشور، از همۀ بیماری­های اخلاقی از جمله از بیماری نفاق مبرّا باشند؛ چراکه آلودگی مدیران به نفاق، بدلیل تأثیرگذاری مستقیم آنان بر رفتار و نگرش مردم، موجب انحطاط اخلاقی جامعه، آلوده­شدن مردم به نفاق در تعاملات اجتماعی و اداری و سلب اعتماد عمومی مردم از نظام اسلامی و اسلام می­گردد. هدف این تحقیق که کاربردی بوده و گردآوری اطلاعات آن به دو روش کتابخانه­ای و میدانی می­باشد، تبیین نفاق مدیران راهبردی با رویکرد کیفی، در سه بعد چیستی، چرایی و چگونگی نفاق مدیران و ارائۀ راه­کارهای تنزّه آنها از این پدیده می­باشد. با رویکرد کمّی نیز، شاخص­های نفاق مدیران راهبردی با دیدگاه خبرگی آسیب­سنجی­ شده است. نتایج تحقیق در بُعد چیستی نشانگر آن است که مدیران راهبردی در سه حوزۀ اعتقادی، عبادی و اخلاقی، احتمال آلودگی به نفاق دارند. در بُعد چرایی؛ ضعف ایمان، حقارت نفس، غرور و تکبر، دنیاپرستی، نفوذ شیطان و ناتوانی از رویارویی مستقیم، دلایل آلودگی برخی مدیران به نفاق است­ و در بُعد چگونگی،20گونه نفاق ­محتمَلِ مدیران راهبردی عبارتنداز: رشوه­دادن(درشکل­هدیه)، ظاهرسازی،­ عالِم­نمایی، زبان­بازی، ­­­بی­تأمّل ­سخن­گفتن،­ تضاد در کلام­ و عمل، ایجاد یأس ­و تردید در ­مردم، رخوت، کثرت­ موافقت، غیبت، خیانت، حق­کشی، حسادت ­و زیان­رساندن پنهانی ­به­ دیگران، تظاهر به ­ایمان، کینه­ورزی ­با صالحان­، آراستگی ­دروغین، عمل­نکردن ­­مطابق­ دانش­ خود، دنیاطلبی، چاپلوسی و چندرنگی. همچنین، 6 راه­کارِ هدایت­یافتن در پرتو تعالیم اسلام­ و قرآن، مداومت در آموزش­های دینی حین ­خدمت، توجه سلسله ­مراتب به نظارت­های درون­سازمانی، رعایت عدالت­ سازمانی و توجه به اصل شایسته­گزینی، شناخت واقعی از ماهیت دنیا و آخرت و میدان ­ندادن به افراد منافق، برای درمان نفاق­ ارائه ­شده است.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
ابن­ابی­الحدید، عزالدین عبدالحمید بن هبه­الله. (بی­تا)، شرح نهج­البلاغه. تحقیق: محمد ابوالفضل ابراهیم. مصر: دارالاحیاء الکتب العربیه.
ابن فارس،أحمد بن فارس بن زکریاء القزوینی الرازی. (1379ق)، معجم مقاییس اللغة، بیروت، نشر دارالفکر.
ابن­منظور، محمدبن­مکرم. (۱۴۰۸ق). لسان­العرب، چاپ سوم، بیروت: دار احیاءالثرات العربی.
اکبری، یونس. (1392)، مقالۀ«رویکردی به تبیین: انواع تبیین علمی در پژوهش­های تاریخ محور»، نشریه تاریخنامه خوارزمی، سال اول، شماره 2.
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمودرضا. (1390)، مقاله علمی پژوهشی«تحلیل محتوای کیفی)، قم، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، نشریه پژوهش، شماره2.
بزرگ­زاده، حسین. (۱۳۸۷). نفاق و منافقین از منظر قرآن، نشریه دین و سیاست، شماره۱۷و۱۸: ۸۳-۵۷.
پورصیامی رمجردی، طیبه. (۱۳۸۹). بررسی نفاق در نهج­البلاغه، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه بین­المللی قزوین.
حسینی، سیدمحمد. (۱۳۷۶). دوچهرگان، قم، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم.
خامنه­ای، سیدعلی. (۱۳۹۸). بیانیه گام دوم انقلاب خطاب به ملت ایران، سایت فارسی رهبر معظم انقلاب، تاریخ مشاهده: ۴/ ۸/ ۱۴۰۰.
دستغیب، سیدعبدالحسین. (بی­تا).  قلب سلیم، شیراز: انتشارات کانون تربیت شیراز.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد. (۱۴۱۲ق). مفردات ألفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم.
رجایی، محمدحسین. (۱۳۹۸). معمای کشمیری؛ اغفال رجایی با نفوذی سازمان، سایت تاریخ ایرانی، تاریخ مشاهده: ۵/ ۸/ ۱۴۰۰.
رضایی اصفهانی، محمدعلی. و احمدی فر، مصطفی. (۱۳۹۱).  بهداشت روانی اخلاقی در اجتماع از منظر قرآن و حدیث، مجله حسنا، شماره۱۳، ۱۹۹- ۱۷۰.
سیدرضی(شریف­رضی)، ابوالحسن محمدبن الحسین الموسوی. (بی­تا). نهج­البلاغه. تصحیح: الصبحى الصالح. قم: دارالهجره.
_________. (1374)، نهج­البلاغه، ترجمه: جعفرشهیدی، چاپ هشتم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی.
سیگل، سیدنی. (۱۳۷۲). آمار غیرپارامتری برای علوم رفتاری، ترجمه: یوسف کریمی، چاپ دوم، تهران: دانشگاه علامه طباطبایی.
طاهری، حبیب­الله. (۱۳۷۶).  اخلاق اسلامی، چاپ ششم، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
شهیدی، جعفر. (۱۳۷۸). خلاصه علی از زبان علی(ع)، تلخیص: محمدرضا جوادی، چاپ پنجم، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
فراهیدی، خلیل بن احمد. (1408ق)، العین، بیروت، مؤسسة الأعلمی للمطبوعات.
علاقه­بند، علی. (۱۳۸۲). مبانی نظری و اصول مدیریت آموزشی، چاپ شانزدهم، تهران: نشر روان.
عمید، حسن. (۱۳۴۵). فرهنگ عمید، چاپ دوم، تهران: انتشارات جاویدان علمی.
محمدی­ری‌شهری، محمد. (۱۳۷۹). میزان الحکمة، ترجمه: حمیدرضا شفیعی، چاپ دوم، قم: دارالحدیث.
مطهری، مرتضی. (۱۳۵۰). پدیده نفاق از نگاه استاد شهید مطهری، نقل از: سایت محبان آل علی(ع)، تاریخ مشاهده: ۱۵/ ۸/ ۱۴۰۰.
ــــــــــــــــ . (۱۳۵۴). سیری در نهج­البلاغه، تهران: انتشارات سپهر.
ــــــــــــــــ . (۱۳۹۱). سیرۀ امیرالمؤمنین(ع)، تهران: بینش مطهر.
معین، محمدحسین. (۱۳۸۱). فرهنگ فارسی، تهران: انتشارات سُرایش.
موسوی خمینی، روح‌الله. (۱۳85). شرح چهل حدیث، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
یحیوی زنجانی، محسن. (۱۳۹۸). بررسی پدیده نفاق از منظر نهج­البلاغه، کنگره ملی بازخوانی ابعاد­شخصیتی­امیرالمؤمنین­علی(ع)،اصفهان،دانشگاه­اصفهان، https://civilica.com/doc/984781. 
 
Lamb, Robert, Boyden Competitive strategic management, Englewood Cliffs, NJ: